प्रथम अद्याय-

ग्वाँचेजी आज्ञा गर्नुहुन्छ, हे गालबेन्द्र मुनि! तपाइँले खप्पर यूगमा बाचन गर्नुभएको चौतारि स्वस्थानि व्रतकथालाई पढेर,गुनेर,पालन गरेर नित्य यातायात चलाई, नित्य सोमरसमा स्नानादी कर्म गरि,नित्य तरुनि नजर गर्दा पुन्टेदाईका कृत कृत भएका  चच्छुहरु,फड्फडाएका तन्तुहरु देखेर, यस अल्लारे यूगमा म्लेक्षद्विपे,केनडावडावर्षे,टोरन्टपदेशेका भगुतेन्द्र योगीको मन मष्तिस्कमा अल्लारे बिउ अङ्कुराउन थालेको कथा कहन्छु!तहाँ उपरान्त, योगी भगुतेन्द्रको मन मनमष्तिस्कमा अंकुराएको टुसाले भगुतेन्द्र योगि कस्ता भए भने, नित्य प्रात:कालमै सोमरसको तिर्खाले व्याकुल हुने, जतिबेला पनि धुम्रपान अनुकुल हुने,प्रयोगशाला जान हिँडेका योगी गौशाला पुग्ने, भोजनालय जान हिँडे भने शैचालय पुग्ने,धुलिखेल घुम्न निस्कँदा टुँडिखेलमा पुगेर लड्ने, यस्तो भावबंगिमाले अचेत बनाउँदा भगुतेन्द्र योगी अत्यन्तै व्याकुल हुँदा भए!बेला बेलामा छल्न आएर चेत हराउँदा "हा! तरुनि!" भन्दै केनडाँडाको डाँडै डाँडा सैर गर्दा भए। भगुतेन्द्र योगि यसरी बिव्हल भएर "हा! तरुनि!" भन्दै जताततै मडारिएको देखेर केनडाँडाका सम्पूर्ण घरका झ्याल ढोकाहरु बन्द हुन थाले!तरुनि भएका कुटिहरुको ढोकामा भोटे ताल्चा लाग्न थाले! यो देखेर झनै चेत हराउँदै जाँदा एउटा वनमा पुग्दा भए। त्यो वन कस्तो भने, जताततै जुनकिरी जस्ता बिजुलि बत्तिको झिलिमिलीले ज्वाजल्यमान भएको, आकाशभरि राखिएका प्वालै प्वाल भएको स्थानबाट हिपहपको मधुर संगित गुन्जिरहेको, स्वर्गका अप्सराहरु, उर्बशी, रम्भा, तिलोत्तमा इत्यादीहरुले कयौँ हाउभाउ कटाक्ष गर्दै आफ्नो शरिरको पूर्वार्ध र उत्तरार्ध कम्पन गराउँदै नृत्य गरिरहेका! यस्तो लोकमा पुग्दा भगुतेन्द्र योगिको बिचलित मन केहि शान्त भयो। भावावेशको अतिरेकतामा आएर भगुतेन्द्र योगि फेरि हा! उर्बशी! भन्दै उर्बशीलाई अंकमाल गर्न पुग्दा भए!उर्बशिलाई अंकमाल गर्न खोज्दा पुन्टेदाईको श्रापले गर्दा उर्बशी हिउभको मुर्तीमा परिवर्तन भइन्। त्यहि हिउँको मुर्तीलाई  पनि अंकमाल गरौँ भन्दा हिउको मुर्ती पग्लिएर पानी भयो!यस्ता अनेकन कष्ट सहेर शोकमग्न हुन पुगेका भगुतेन्द्र योगिलाई, त्यहि वनमा आनन्दगरि गरेका दिपेन्द्रले देख्दा भए। दीपेन्द्र कस्ता भने कृष्णको जस्तो केश पारेका,कामदेवको जस्तो आँखा र रामदेवको जस्तो  शरिर बनाएका बेला बेलामा कपालभाँती गर्दै अत्यन्त आनन्दपुर्वक वरिपरी बाङ्गेन्द्र, ट्वाकेन्द्र, बर्मुन्द्र र सुपारेन्द्र सखाहरु समेत लिई अत्यन्त आनन्दपूर्वक बसेका थिए। भगुतेन्द्र योगीको बिजोग देखेर सहानुभुति राख्न पुगेका दिपेन्द्रले आफ्नो खप्परयुगमा भएको स्थिति सम्झि भगुतेन्द्र योगिलाई पनि स्वस्थानिको व्रत बस्ने सल्लाह दिने कुरा सोच्दा भया!हे गालबेन्द्र मुनि यो प्रथम अध्याय कहँदा कहँदा मेरो सोमरसको समय व्यतित हुन लागेकोले कसरि भगुतेन्द्र योगिलाई दिपेन्द्रले स्वस्थानि व्रतकथाको तरिका सिकाए र कसरि भगुतेन्द्र कृत कृत हुँदै सुन्दा ग गर्दा भए अर्को अद्धयायमा कहन्छु।
इति श्री ग्वाँचन्दपुराणे
चौतारी खन्डे
माघमहात्म्ये
ग्वाँचागालबस्त संवादे
श्री सोस्तानीपररररमेस्वरि प्रथमोध्याय