सावधान, अस्ट्रेलियामा करोडपति सपना बाँडिदैछ, वास्तविकता बुझ्नुहोस्

-मदनमणि अधिकारी-

अष्ट्रेलियामा बसोबास गर्ने नेपालीहरूलाई सबै भन्दा चिन्ता हुन्छ, काम अनि पैसाको। ‘कसरी कमाउने पैसा?’, ‘सँधै किचन र क्लिनिङको काम गरेर त सकिन्न’, ‘फिजिकल काम मात्र कति गर्नु?’, ‘कसरी जोड्ने अष्ट्रेलियामा घर?’, ‘खैरेहरू जस्तो ७० वर्षसम्म काम गर्न त सकिन्न?’ यस्तै प्रश्नहरूका बिच यतिखेर अष्ट्रेलियामा नेपाली माझ झाँगिन थालेको छ ‘करोडपति सपना’ र त्यसलाई साकार पार्ने उपाय। अनि हरेक जसो साता नयाँ सदस्यको ‘इन्ट्री’ गराउने अभियान। त्यसका लागी अभियन्ताहरू लागि रहेका छन्, कामबाट फुर्सत पाउने बित्तिकै। आफ्नो चिनजान भएका हरेकलाई फोन गर्न अनि भेट्ने अनुरोध गर्न। अनि सिड्नीको सजिलो करोडपति बन्ने योजना र बाटोबारे चर्चा गर्न। थोरै आर्थीक र धेरै सम्बन्धको लगानीले देखाउने अनन्त सम्वृद्धिको योजना चाहिँ हामी धेरैका लागि परिचिर ‘एमएलएम’ अर्थात ‘मल्टिलेबल मार्केटिंग’ नै हो।

नेपालमा धेरैले धेरै गुमाएको अनि धेरैलाई रुवाएको ‘यूनिटी’, ‘लाइफभिजन इन्टरनेशनल’, ‘गोल्डक्वेष्ट’, ‘हर्बो’को मल्टिलेबल मार्केटिंग (पिरामिड शैलीको मार्केटिंग)को चक्कर अनि ढुकुटीको खेला हावा फुस्केको बेलुन बनेपनि अष्ट्रेलिया आएर अलिकति सेटल भएका नेपालीहरू फेरी बिना कुनै ठूलो परिश्रम करोडपति बन्ने सपनाका साथ नेटवर्क तयार पार्नमा लागेका छन्। जोसँग नेटवर्क र आफन्तलाई हाबा भरेको बेलुन बनाएर सपनाको करोडपति संसारमा पुग्ने योजना छ।

त्यसको लागि पछिल्लो समय नेपालीहरू ‘एमवे’ र ‘एसीएन’मा कस्सिएर लागेका छन्। ‘एमवे’ र ‘एसीएन’मा लाग्ने नेपालीको संख्यामा उल्लेख्य रूपमा विद्यार्थीहरू पनि छन् जो शारिरीक परिश्रम पर्ने कामको बिकल्पमा यो नेटवर्क मार्केटिंगले वार्षिक १ लाख ५० हजार डलर सम्म कमाइने मिठो सपनामा छन्। र त्यसैको चक्करमा ५०० डलर खर्चेर सदस्य बन्दै आफ्नो लगानी उठाउन आफ्ना साथीभाई अनि आफन्तलाई यसमा लगाउन कम्मर कसेर लागेका छन्।

एमवे’को लाईनमा लाग्नेहरूले पैसा कमाउनको लागी ‘एमवे’को सामानहरू बेच्नुपर्छ। ईकमर्श वा प्रोजेक्ट जे भने पनि ‘एमवे’मा लागेको सदस्यले ‘एमवे’को स्टोरबाट सामान आफ्नो रिफरेन्समा अर्को (साथीभाई, आफन्त)लाई किनाउने नै हो। यस्ता सामान ‘एमवे’ भन्दा अर्को स्टोरमा पाईंदैन र ‘उलवर्थ’ ‘अल्दी’ लगायतका स्टोरमा पाइने उस्तै सामान भन्दा महँगा हुन्छन्। जसको बिक्रिको कमिसन पिरामिड शैलीमा बनेका पुराना सदस्य (आइबिओ, वा यस्तै कुनै पद तथा श्रेणी दिएको)हरूलाई तोकिएको प्रतिशतमा मिल्छ। आफुभन्दा तल बनेका सदस्यहरूको कारण भएको बिक्रीको पनि कमिसन आउने भएकाले पछी कुनै समयमा कमिसनको रकम धेरै हुँदै जाने हो। तर त्यसका लागी आफूभन्दा तल बनेका सदस्यले थप सदस्य पनि बनाउँदै जानुपर्छ र तिनले ‘एमवे’को सामान किनेर प्रयोग गर्नपर्छ। यसमा लाग्नको लागी ८५ डलर जति खर्च गरे पुग्छ त्यसको पनि विभिन्न सामान दिन्छन् सदस्य बनाउनेले। यसमा ४०० जति खर्च गर्दा आफुलाई कमिसन १२ डलर जति आउँछ। तर त्यसका लागी ‘एमवे’को टुथपेस्ट देखी ट्वाइलेटपेपर सम्म खरिद गर्नु पर्छ नि। ‘उलवर्थ’ वा ‘कोल्स’ वा ‘अल्दी’मा सस्तो देखेर किन्न थाल्नु भो भने चैं कमिसनको मात्रा नि चट।

‘एमवे’ र ‘एसीएन’ दुवैले ग्राहकसँख्या र सेवा वा सामान बिक्रीको आधारमा कमिसन दिने हुन। पिरामिड शैलीमा एकबाट दुई, दुईबाट चार हुँदै जाँदा सेवा सामान खरिदकर्ता र सदस्यको नेटवर्क ठूलो रूपमा फैलँदै जाँदा तह बढ्ने, कमिसन धेरै हुने हो।

के यो नेटवर्किङ हो?
यो तपाईलाई चिनाउने मानिसले यो दुवैलाई अवसर, बिजनेस वा प्रोजेक्टको रूपमा चिनाउँछन। गुगल गरेर हेर्नुभयो भने ‘एमवे’ र ‘एसीएन’ दुवै मल्टिलेबल मार्केटिंग कम्पनी हुन्। जसले आफ्ना सदस्यहरूलाई थप सदस्य बनाउन र आफुले मार्केटिंग गर्ने सेवा र उत्पादन किनाउन प्रोत्सासित गर्छन्। जुन कुरा सदस्यले आफ्ना साथीभाई आफन्तको नेटवर्क नबनाई र नेटवर्कमा नकिनाई बिजनेस अनि कमिसनको आम्दानी हुँदैन। त्यसमा पनि यसको विस्तार शैली नै पिरामिड छ। एकबाट दुई अनि दुईबाट चार।

नेपालमा त गैरकानुनी थियो त!

मल्टीलेबल मार्केटिंग (एमएलएम) पश्चिमा देशहरूमा कानुनी मात्र होइन राम्रो व्यवसायका रूपमा रहेको छ। मल्टीमिलियन डलर नाफा गर्ने यस्ता कम्पनिको आर्थिक अवस्था नि राम्रै हुन्छ। अष्ट्रेलियामा पनि यी दुवै व्यवसाय कानुनि मान्यता प्राप्त मार्केटिंग कम्पनी हुन। अष्ट्रेलियामा उपभोक्ता अधिकार र सुरक्षा सम्बन्धमा स्पष्ट कानुनी व्यवस्था भएकाले यीनमा लाग्न चैं डराउन पर्दैन। त्यसमा पनि दुवै कम्पनी भौतिक रूपमा नै अष्ट्रेलियामा छन्। ‘एसीएन’ले त भोडाफोन, टेलष्ट्रा र एनबीएनको समेत मार्केटिंग गरिरहेको छ। कानुनी र व्यवस्थाको हिसाबमा कुनै शंका छैन, नलिंदा हुन्छ। अष्ट्रेलिया विधिको शासन भएको देश हो।

के सफल भइएला?
शंका गर्न र सोच्न पर्ने कुरा चैं यो हो। एमएलएममा लागेर सफल हुने नहुने भन्ने लाग्ने मानिसमा भर पर्छ। अनि आफ्नो सामाजिक, सांस्कृतिक र आर्थिक पृष्ठभूमिमा। तपाईंका साथीभाई नेटवर्कको साथ यसमा कस्तो हुन्छ तपाईको लागी महँगो र निश्चित ब्राण्डको सामान किनिदिन्छन त साथीभाई, आफन्तले। तपाईंको लागी मोबाईल अपरेटर, बिजुलीको रिटेलर अनि ईन्टरनेट सेवामा परिवर्तन गर्नेको संख्या कति हुनसक्छ र कतिलाई तपाईंले कन्भिन्स गर्न सक्नुहुन्छ त्यसमा तपाईंको सफलता निर्भर गर्छ।

मेरो विचार
सुन्दा राम्रो र सजिलै पैसा कमाइने धनी बनिने कुरा कसलाई पो नराम्रो लाग्छ। त्यसमा पनि मानिसहरू सफल भएको सक्सेस स्टोरी जो सुनिएको छ। निजी जहाजै किन्न समेत सफल भएका मानिसहरू छन् यो लाइनमा। तर म आफू चैं यसमा लाग्ने सोचमा छैन। किनभने:

१. ज्याक्की च्यान, आर्नोल्डले हलिउडमा सफलता पाएर नाम, दाम कमाए भनेर त्यसको अनुसरण गर्न जसरी सक्दिन त्यसैगरी ‘एमवे’ र ‘एसीएन’का जहाजै किन्न सफल विलियम वा ज्याकको अनुसरण पनि गर्न सक्दिन। मेरो धरातल उनीहरूको भन्दा फरक छ।

२. म आफू महँगो तथा एउटा कुनै निश्चित ब्राण्ड जिवनभर उपभोग गर्न, किन्न सक्छु भन्ने लाग्दैन र आफन्तबाट पनि त्यसको आशा राख्दिन।

३. सानो तिनो काम गरेर मैले करोडौं कमाउँछु र हलिउड स्टार झैं नीजि जेटमा हिँड्छु भन्ने खालको सपना पनि छैन र वास्तवमा त्यो सम्भव पनि छैन।

४. काम नगरीकन पैसा आउँछ भन्नेमा मलाई विश्वास छैन। बाँचुन्जेल सक्रिय जिवन जिउने सोच र स्कुलिङ छ।

५. आफुले कमिसन पाउने र लेबल बढ्ने भनेर आफन्त र साथीभाईलाई कुनै निश्चित सेवा, सामान लिनको लागी दबाब, कन्भिन्स अनि उत्प्रेरित गर्न सक्दिन।साथीभाई, आफन्त यही ठाममा ठिक छन् उनिहरूलाई ‘क्लाईन्ट’को ठाममा सिफ्ट गर्नु ठिक पनि होइन भन्ने लाग्छ। अनि बेकारमा लिच्चड छबि बन्छ अनि त्यसो गर्नु मेरो सोचले पनि दिँदैन।

तपाईंहरूलाई यो व्यवसायको शैली र तरिका राम्रो लाग्छ, यसमा लागेर केही गर्न सक्छु भन्ने लाग्छ भने लाग्नुस। मेरो शुभकामना!!