? 
माष्टरनी नानी, गजब छ नलिखुट्टाको कथा। सबैभन्दा गब लाग्या चाहिँ माइलिबुढिको बोलि ठ्याक्कै उस्तै राख्नु भएछ!
ल आजको पाटो पस्किन लाग्या-
कुम्ले एकछिन खोकेको खोकेइ भयो र रसिला आँखा पार्दै नेपे बुढालाई हेर्न थाल्यो र सुरुवाल सकेसम्म हातमा मुठ्ठि पारेर समात्दै बिस्तारै पलेँटि कसेको खुट्टाको घुँडा मुनि लगेर लुकायो।
नेपे बुढाको आँखा कुम्लेको हातमा रहेको सुरुवालमा नै थियो बुढाको आँखा कुम्लेको हात संगै घुम्दै कुम्लेको घुँडामा पुगेर रोकियो। बुढा केहि बोल्न खोज्दै थिए त्यत्तिकैमा पुन्टे बुढाले एक घुट्कि रक्सि सुरुप्प पार्दै बोले-
“ओहो नेपे दाई बिराइँ पर्नु भ’छ कठै, के खानुभाथो र पखाला लाग्यो?”
नेपे बुढाको ध्यान सुरुवालबाट हटेर पुन्टे बुढातर्फ गयो र लेघ्रो तान्दै बोले-
“खइ पुन्टे बाउ, खान त ब्यान देखुन केइ खा छइन बारिको दोटा केस्रा काँचो बोडि भन्दा, के भओ के भओ”
“तपाइँ कोनो चिन्ता नकरिनिनोस नेपे दाजू हमि सब ठिक करिदिन्छु, तपाइँ आराम कर्नेकोलागि भितर हिँड्नुहोस हमि जिवनजल बनाइके लियावँछु!”
मदनवाले एक टुक्रा मासु चपाउँदै नेपे बुढा तिर हेरेर भन्यो।
नेपे दाईले सहमतिमा टाउको हल्लाए।
“और नेपे दाजु, यो मुर्गाको मासुमा जो छ पानी वानि डाइलके सुप बनाइदिन्छु ऊ खानुहोस ठिक हुन्छ!”
मदवाले अर्को आत्मियता देखायो।
कुम्ले र पुन्टे बुढालाई कोक्याएर हाँसो उठ्यो। रिट्ठे पनि बिस्तारै भुँडि हल्लाउँदै हाँस्न थाल्यो र हाँस्दा हाँस्दै कतै दुखेछ कि के हो, मुख बिगारेर बिस्तारै “ऐया” भन्यो र चुप लाग्यो।
नेपे बुढा कान ठाडो पार्दै मदनवातिर फर्किए र कराए-
“ हन ए कपाउँडार के बात मार्छौ एस्तो? पन्नित मान्छेलाई कुखुरो खा भन्न पाप लाग्दैन?”
“खेँ खेँ खेँ माफ करिदिनुहोस नेपे दाजु, हमि सला भुलेथियो कि तपाइँ मुर्गा मुर्गि खान्देन! ल आइहाल्नुहोस् भितरको!”
मनदनवाले दाँत देखायो र नेपे बुढालाई भित्र आउने इशारा गर्दै उभियो। नेपे बुढा उठेर भित्रतिर हिँड्न थाले।
“अभि ठिक हुन्छ तपाइँलाई!”
भन्दै मदनवाले कुम्लेले घुँडामुनि लुकाएको सुरुवाल तानेर हतार हतार हात पुछ्यो र सुरुवाल त्यहिँ राखेर नेपे बुढा संग भित्र तिर लाग्यो।
मदनवाले सुरुवाल तानेर हात पुछ्दा, खै किन हो नेपे बुढाले एक पटक फेरि सुरुवाललाई गहिरिएर हेरे।
मदनवा र नेपे बुढा भित्र छिरे।
कुम्लेले एक पटक लामो सास फेर्यो। रिट्ठे गिजाले चपाएको जस्तो गरेर मासुको लेदो मुखमा हुलेर मुख हल्लाउँदै थियो। पुन्टे बुढा भएभरको बल लगाएर सपेटासंग संघर्ष गर्दै थिए।
कुम्लेले निकैबेर निधार खुम्च्याएर केहि सोच्यो र अचानक मुस्कुराउँदै आफ्नो टाउको दुवैजनाको बिचमा केहि झुकाएर दुवैहातले पुन्टे बुढा र रिट्ठेलाई सुन्ने इधारा गर्दै भुइँतिर हेर्यो।
पुन्टे बुढा हत्तपत्त केहि रमाइलो सुन्न पाइने आशामा कुम्लेको झुकेको टाउकोमा तालु ठोक्काउँदै निहुरिए, रिट्ठेले “ऐया” को भावमा मुख बिगार्दै टाउको झुकायो। तिनैजनाको टाउको लगभग जोडिएको स्थितिमा थियो।
कुम्लेले एकपटक झुकेर नै मदनवा र नेपे बुढा पसेको ढोकातिर हेर्यो र हँसिलो मुख लाउँदै बिस्तारै भन्यो-
“ पुन्टे बुढा, रिट्ठे कुरा सुनाओ, ब्यान म चौतारितिर हिन्दै थेँ हइ, नेपे बुढा सुरुवाल फुकालेर झाडिभित्र छिरे…त्याँसि मलाई हाँसो उठ्यो अन्खेरुन बुडालाई जिस्क्याम्न मैँले खुसुक्क बुडाको सुरुवाल फुत्कार तेटाटि टाप कस्या हे हे हे एइ सुरुवाल हो हाम्ले मासुको चिल्लो पुछ्या!”
कुम्लेको कुरा सुनेर पुन्टे बुढा अट्टाहस लगाउँदै मरिमरि हाँस्न थाले।
“हाहाहाहाहा कट्टुमा हिँड्न पर्दा पनि अइ बुढाले आफ्नै सुरुवाल चिनेन् हाहाहाहा!”
पुन्टे बुढा बोल्दै थिए र मरिमरि हाँस्दै थिए।
रिट्ठे वाल्ल पर्यो र निधार खुम्च्याउँदै केहि सोच्न थाल्यो र मसिनो स्वरमा केहि सशंकित हुँदै भन्यो-
“तर सुरुवालले त कुखुरा…”
रिट्ठेको बोलि पुरा हुन नपाउँदै कुम्ले रिट्ठेको झिनो स्वरलाई दबाउन ठूलो स्वरले हास्दै पुन्टे बुढालाई साथ दिन थाल्यो-
“हाहाहाहाहाहा तेइ त हाहाहाहाहाहा”
“कस्ता गोज्याङ्ग्रा बुडा रेछन आफ्नै सुरुवाल चिनेनन् हाहाहाहाहाहाह!”
पुन्टे बुढा आफ्नै धुनमा नेपे बुढालाई सोझो ठान्दै उडाउँदै हाँस्दै थिए।
“तर सुरुवाल त….”
रिट्ठेले फेरि मसिनो स्वरमा आफू बेहोश हुनु भन्दा अगाडि सुरुवालले भाले बाँधेको सम्झिँदै मुख फोर्ने कोशिस गर्यो!
कुम्ले फेरि सतर्क भयो र तुरन्तै हात फैलाउँदै अलि जोडले बोल्यो-
“एकैछिन एकैछिन….”
कुम्लेले केहि महत्वपूर्ण कुरा गर्न लागेको जस्तो लागेर रिट्ठे तुरन्तै चुप लागेर कुम्लेको अनुहार हेर्न थाल्यो र पुन्टे बुढालाई क्रमश: हाँसो घटाउँदै ठिक हुन केहि समय लाग्यो र उनि पनि कुम्लेलाई प्रश्नवाचक दृष्टीले हेर्न थाले।
“ तर बुढालाई सुरुवाल चोरेको भन्न हुँदैन नि मैले त रमैलो गर्न भन्या ह्याँ, बरु चिने भने के गर्नु आपत परो!”
कुम्लेले आफ्नो मर्म भन्यो।
रिट्ठे शायद अझै केहि बोल्न खोज्दैथियो, पुन्टे बुढाले कुनै ठूलो बिद्वानको जस्तो भाव मुखमा ल्याउँदै कुम्ले र रिट्ठेलाई हेर्दै बोले-
“के कुरा अर्छ कुम्ले, एस्ता कस्ता कस्ता कुरो तर लगा’छ यो ज्यानले, ल सुनाओ ठिटा हो, झन रमैलो अर्ने हो त?”
“झन रमैलो? के रमैलो भन्या हो, बुढाले सुरुवाल नचिने हुन्तो, तेइ हो!”
कुम्लेले उत्तर दियो।
रमाइलोको कुरा सुनेर रिट्ठे पनि ससर्कियो र उत्सुक नजरले पुन्टे बुढालाई हेर्न थाल्यो, अघि उसले भन्न लागेको कुरा बिर्सिएछ शायद्।
पुन्टे बुढाले अघि कुम्लेकै पाराले टाउको नजिकै ल्याउँदै भने-
“ हेरि यो सुरुवालको ईँजार निकाल् त्याँसि मेरो सुरुवालको इँजार नि निकाल्छु म इँजार फेरिदिने अन्खेरुन यो सुरुवालमा लाग्या पयाँलो अलि अलि पुछ्ने र बुडालाई सुरुवाल दान दिने हाहाहाहाहा!”
पुन्टे बुढा आफ्नै आइडियामा हाँस्न थाले।
“चिन्न त चिन्दैनन फेरि?”
कुम्लेले शंका जाहेर गर्यो। रिट्ठे कहिले पुन्टे बुढाको, त कहिले कुम्लेको अनुहार पटक पटक हेर्दै कुरा बुझ्न खोज्दै थियो।
“कताटि चिन्नु बुडाले चिन्ने भ अइ नै चिन्ते के रे, एक त तेस्तो सुरुवाल जसको नि हुन सउछ फेरि इँजारै अर्को छ, झन बुडाले कटटु मात्रै ला’ बेलाँ सुरुवाल दियो भनेर दङ्ग पर्छन्!”
पुन्टे बुढाले तालु मुसार्दै आफ्नै आइडियामा गर्व गर्दै दुवैलाई पालैपालो हेर्दै उनिहरुको अनुहारमा आफ्नो आइडियाको प्रभाव हेर्न खोजे।
कुम्लेले मुख हँसिलो बनायो, उसलाई कुरा चित्त बुझेछ र हाँस्दै भन्यो-
“उनकै सुरुवाल उनैलाई दान दिने हाहाहाहाह!”
रिट्ठे पनि कुरा बुझेर बिस्तारै हाँस्न थाल्यो।
“ल छिटो गरम बरु!”
कुम्लेले एक पटक ढोकातिर हेरेर सुरुवालबाट इँजार निकाल्ने कोशिस गर्दै भन्यो।
पुन्टे बुढा जुरुक्क उठे र आफ्नो सुरुवालको सुर्केनि गाँठो फुकाएर फररररर ईँजार निकालेर एकैछिनमा ईँजार भुइँमा फाल्दै बसे र फेरि हाँस्दै भन्न थाले।
“बुढा त बुढै हुन् हाहाहाहाहा आफू कट्टु ला’र हिन्दा नि आफ्नै सुरुवाल नचिन्ने हाहाहा!”
कुम्लेले पनि सुरुवालको इँजार निकाल्यो र पुन्टे बुढाको कुरा सुनेर हाँस्दै मनमनै भन्यो-
“आफ्नै भाले नचिनेर लुछि लुछि मासु चपायौ बुडा, अइले अर्कालाई भन्छौ!”
तर प्रत्यक्षत: उसले पुन्टे बुढाको हाँसोमा साथ दियो र मसिनो हाँगाको टुक्रा खोज्न यताउता हेर्यो। नजिकै एउटा काठको लाम्चो ठेउको भे्ट्टायो र त्यसमा इँजारको मुख बाँधेर ईँजार हाल्न थाल्यो।
सुरुवालमा इँजार हाल्ने बेलामा कुम्लेले सुरुवाल चलाउँदा रिट्ठेले एकटकले सुरुवाल हेर्यो। उसलाई आफू बेहोश हुनुपूर्वको दृष्य फेरि याद आयो र भन्यो।
“हन कुम्ले यो सुरुवालले त तिम्ले कुखुरा बाँध्याथेऊ हैन?”
कुम्लेको ईँजार हाल्दा हाल्दैको हात एकछिन टक्क अडियो।
पुन्टे बुढाले कान ठाडो पार्दै रिट्ठेतिर हेरेर सोधे-
“कुखुरा बाँध्या रे? किन?”
“करायो भनेर बाँध्या नि!”
कुम्लेले फेरि इँजार हाल्न सकाएर सुरुवाललाई हातले पुछ्दै एकातिर राख्दै भन्यो।
“ तेइ सुरुवालले मुख बाँध्या भाले खोकिलामा च्यापेर दौडँदै गर्दा त हो नि कुम्ले मसित ठोक्केर म मुर्छा पर्या!”
रिट्ठेले पुन्टे बुढाको अनुहार हेर्दै भन्यो।
“सुरुवालले कुखुराको मुख बाँधेर दुगुरेको रे? हन क्यार्न दुकुर्न पर्या थो? कि चोरेर ल्याथिस ए यो कुखुरा? हाम्लाई चोर्या कुखुराको मासु त ख्वाइनस तँ स्वाँठले?”
पुन्टे बुढाले कुम्लेको हातबाट काठको ठेउको लिँदै आफ्नो सुरुवाल फुकालेर सशंकित हुँदै कुम्लेलाई हेर्दै भने र इँजार हाल्न थाले।
कुम्ले एक छिन अक्क न बक्क भयो र पल्याक पुलुक यता उता हेर्न थाल्यो।
पर आँगनको डिलबाट धेरै मान्छेहरु यता आउँदै थिए।
“हन सपै गाम नै एता आम्न लाए जस्तो छ नि!”
कुम्लेले कुरा फेरेर डिलतिर हेर्दे भन्यो।
पुन्टे बुढाले हतार हतार सुरुवाल लगाउँदै फर्केर हेरे। रिट्ठेले पनि नजर घुमायो।
आँगनको डिलमा चेलिमायालाई पछाडि बोक्दै उनका पती अघि अघि, त्यसको पछाडि दीपलाई डोर्याउँदै माष्टरनी नानि, अनि पछाडि सान्नानी, शबु र पुन्टेनि भाउजु आउँदै थिए।
“यो बुडि एतिबेला ह्याँ किन अन्मरिएकि होलि?”
पुन्टेनि भाउजुलाई देखेर पुन्टे बुढा केहि छटपटिएका जस्ता देखिए।
यता ढोका खुल्यो, मदनवा र नेपे बुढा बाहिर निस्किएर यतै आउँदै थिए।
आँगनको डिलबाट सबैले यतै हेर्दै थिए।
कुम्लेले हेर्दा हेर्दै पुन्टेनी भाउजुले यता पुन्टे बुढालाई देखेर चिनेको र चिन्नासाथ बुढिको रिस बढेको चाल पायो।
चेलिमाया पिडामा हल्का कराएको सुन्यो कुम्लेले।
माष्टरनिले दीपलाई केहि भन्दै यता आएको सुन्यो र पुन्टेनि भाउजु एक्लै फत्फताएको झन प्रष्ट संग सुन्यो।
“घरका कुखुरा सुखुरा चोरेर सपै सिद्द्याइसके चोरले, यि बुडा एता ढौँटली मारेर बस्या रचन्!”
पुन्टेनि भाउजु पुन्टे दाईलाई देखेर फत्फताउँदै यतै आउँदैथिइन्।
यता कुरा गर्दै नेपे बुढा र मदनवा नजिकै आइपुगिसकेका थिए। कुम्लेले नेपे बुढाको स्वर पनि प्रष्ट सुन्यो-
“त्यइ त कपाउँडार बाउ, आफू नाङ्गै छु तो सुरुवाल मेरै जस्तो लाउछ मलाई त!”कुम्ले अहिले यो धरती चिरा परे त्यो भित्र हामफालेर सुरक्षित बस्न तयार देखिन्थ्यो।
------