(कथामा उल्लेखित पात्रहरुका नाम-थर एसै श्रीजिएका हुन्, कुनै दोश्रो अर्थ नलागोस् ।)

 

 

जु - जुनुमाया खड्का, खास नाम । न्वारन गर्ने पण्डित बाले जुराइदिएका; जुनुमाया नाम, अनी जन्म दिने बाको 'हक' पुछारमा झुण्डियो खड्का । पुश्तैनी थात-थलो पर्बतको पिपलटारी तिरै हो तर केही घटनाक्रम पछी उस्ले पर्बत बिर्सेकिछे वा बिर्सिन चाहेकीछे । 

 

 

तिलक खड्काकी जेठि छोरी हो जुनुमाया । तेसो त कुरा काट्नेहरुले उस्का बालाई निकै कन्जुसको ताज पहिर्याइ दिएकाथिए; सदरमुकामबाट आफै नुन-तेल बोकेर ल्याउंछन् र एता आफ्नो किराना पसलमा महंगोमा बेच्छन् भनेर । तर जुनुमायालाई एस्ता कुराको के मत्लव, उ त आफ्ना बाप्रती निकै आभारी थिई, बाले तेती दुखजिलो गरेर पसल नथाप्द्या भए कसरी उस्ले गल्लाबाट २० रुप्यां छड्काएर हरेक शनिबार सिनेमा भ्याउंदी हो ! 

 

 

पढ्दा ताका, पढाई र अन्य कृयाकलाप भन्दा पनि विहान चौरमा गाइने श्रीमान गम्भिर .. र शरस्वती वन्दना उस्लाई निकै मन पर्थ्यो; सानै देखी नाच-गानामा रुची भएर नि होला । करिश्मा केसी (उ बेला मानन्धर भईसक्या थिनन्) निकै मनपर्ने हिरोनी उस्लाई त्यो बेला, तेस्तै बन्ने धुन उस्को र राजेश हमाल जस्तै 'ह्यान्सी' जीवन साथीको तलाश हुन्थ्यो उस्को । 

 

 

२०५८ सालमा जुनुमायाको स्कुले दैलोमा 'जिल्लास्तरिय' भन्ने जन्तु आइपुग्यो । हुन त जुनुमायालाई पढाईप्रती साह्रै मोह ! उ धेरै भन्दा धेरै पढेर ठुलो भन्दा ठुलो मान्छे हुन चाहन्थी । तर उस्को त्यो महान लक्ष्यमा संधै बाधक बनेर वितृष्णा जगाउने ३ मुख्य कारक तत्वहरु थिए - विज्ञान, गणित र अंग्रेजी । खै ! कुन चाइं पटमुर्खले बनाएछ यि कुराहरु ! जुनुमायाको सामुन्ने मात्र आउन् न ति विद्द्वान भनाउदाहरु; कांचै खांदिहो उस्ले ! 

 

 

एक सांझ, स्कुले झोला हल्लाउंदै जुनुमाया घर आइपुगी । छर-छिमेकीको भिड थियो .. आंगनमै बाबु तिलक खड्का ढलेका थिए .. पिंढीमा कुखुराको खोर नजिकै आमा केशरी खड्का ढलेकी थिईन् .. रोइरहेकी ९ वर्षकी बैनी जमुनालाई एउटी फुपु पर्नेले काखमा च्यापेर कुन्नी के-के भन्दैथिन्; जुनुमायाले केही सुनिन । रगतमा लथ्पत निर्जिब बा-आमालाई देखेर उस्लाई रिंगटा लाग्यो, तै नि झोला एकातिर फालेर बालाई झक्झकाउन पुगी, "तंलाई माट्टां हाल्नुहुनी, जा उता" भनी हाल्छन् कि बाले भन्ने उस्को आश । तर बाले केही भनेनन्, उन्ले लाएको सेतो धर्के सट रगतले पुरै रातो भएको थियो, मुखभरी निलडाम, अनुहार कुरुप र सुन्निएर जुनुमायाका हंसिला बालाई उसैले चिन्न नसक्ने जस्ता भएका थिए । छाती उदाङ्गिएको थियो, मांशपेसीका केही चोइटा र करङहरु नाङो आंखाले देखिन्थे, उन्ले लाएको एउटा gold star तेहिं नजिकै उल्टो परेको थियो । 

 

 

उ अर्ध वेहोशीमा आमालाई जगाउन पनि पुगी, तर आमाको पनि उही ताल थियो । रगतले भिजेको कपालले आधी मुख छोपिएको थियो, आङै सिरिङ्ग हुने विक्षिप्त किसिमले देब्रे हात भांचिएको । "आमै - ए आमैss " भन्दै उस्ले आमालाई उठाउने धेरै प्रयास गरी तर जुनुमायाकी आमा अब कहिल्यै नउठ्नेगरी सुतेकी थिईन् । उस्को अवोध मनमा एउटा चट्याङ कड्केर बर्स्यो, यथास्थितीसँग तालमेल बसाउनै सकिन, अब उ पुरै होश गुमाएकी जस्ती भएकी थिई, बाउ-आमा त्यसरी क्रुर किसिमले मारिएर टुहुरी हुंदा पनि उस्को आंखाबाट एक थोपै आंशु झरेन । 

 

 

काका बाउले दाई-भाउजुलाई दागबत्ती दिए; जीवनमा पहिलो पल्ट जुनुमायालाई आत्मग्लानी भो, छोरी भएर जन्मनुमा । नत्र त उसैले काजकृया गर्दी हो आफ्ना बाउ-आमाको, चिताको आगो मुश्लिंदै जल्यो, तेही आगोमा जले जुनुमायाका धेरै सपनाहरु । 

 

 

धेरैपछी जुनुमायाले था'पाइ 'क्रान्ती बन्दुकको नालबाट निस्किन्छ' भन्ने मान्छेहरुले मारेका रे उस्को बा-आमालाई । उस्का बा-आमा असहयोगी थिए रे, नया नेपालको निर्माणमा । क्रान्ति र काला गुलाबहरु बारे अज्ञान थिई उ तर अब अन्जानमै पनि घ्रिणा पलाउन थाल्यो तेस्प्रती उस्को । र डराउन पनि थाली, कतै उस्का बा-आमा झैं उ र उस्की बैनी पनि असहयोगी साबित हुने हुन् कि भनेर । 

 

 

जिम्मेवारीले मान्छेलाई धेरै छिटो बुढो बनाइदिन्छ रे, १४ वर्षकी जुनुमाया पनि अब बुढी भै । बैनिको खुशी र जीवनले अब उस्लाई सपनामा पनि लखेट्न थाले । जमुना कैले दलदलमा भास्सिन्थी, कैले भिरबाट खस्थी, कैले कुनै डरलाग्दो प्राणीको पञ्जामा चेप्टिन्थी; जुनुमायाको सपनामा । आधीरातमा काहालिंदै, निश्सासिंदै र पसिनाले निथ्रुक्क हुंदै जुनुमाया ब्युंतिन्थी र संगै सुतेकी जमुनालाई सकुशल देखेर एक क्षण खुशी पनि हुन्थी तर अर्को क्षण लग्लग काम्दै भयभित पनि हुन्थी; कतै यो सब कुरा सांच्चै भो भने ? 

 

 

एकरात जुनुमायाले के सोची कुन्नी, अलि-अली झिटी-झ्याम्टा बटुलेर बैनिलाई डोर्याउंदै निक्ली, पिपलटारी छोडेर । 

दिदी, हामी कां जान ला' ? जमुनाले आंखा मिच्दै सोधी । 

भोली यहाँ राक्षसहरु आउंछन् के, तेइ भएर हामी धेरै टाढा जान ला' । जुनुमायाले मायालु स्वरमा भनी । 

तेसो भए त दगुरम्न । जमुनाले दिदिको कुर्ताको फेर बलियोसँग समातेर आश्वस्त हुंदै भनी, तर जुनुमाया आफैमा भने आश्वस्त थिईन, उस्ले अलि-अली बुझेकी थिई - संसारको हरेक कुनामा राक्षसहरु छन् भनेर । 

 

 

राजधानी छिरेको सुरुका केही वर्ष, केही मान्छेले उस्को जीवनप्रती दया-माया देखाए; उस्ले नि कबुल गरी आफु र बैनिको भविश्यकालागी, पछी तिनै मान्छेले उस्को जवानीप्रती दया-माया देखाए; उस्ले फेरी नि कबुल गरी बैनिको भविश्यकालागी । 

 

 

आज; जुनुमाया खड्कालाई कसैले चिन्दैनन् । तर, चल्तिका डान्स बारमा उस्को नाम र भलादमी भनाउदाहरुको गोजिमा उस्को नम्बर 'माया' भनेर लिईन्छ, लेखिन्छ र चिनिन्छ । उस्ले आफ्नालागी 'माया' नाम किन रोजी, तेस्को व्याख्या उसंगै होला । तर मलाई व्यक्तिगत हिसाबले सान्दर्भिक नै लागेकोछ, किनभने उ बिना-भेदभाव सबैलाई समानरुपले 'माया' बांड्छे; गोजी गरम हुनुपर्‍यो - बास् । 

 

 

दिदी कफी । आश्मानी सर्ट, गाढा निलो स्वयटर, पेण्ट, टाइ र कालो जुत्ताको युनिफर्ममा रेडी भएकी जमुनाले बाहिर कौशिमा बसेकी मायालाई एक कप कफी ल्याइ पुर्याइ । जमुना अहिले २० वर्षकी भैसकी, राम्रैमा गनिने कलेजमा BCA पढ्दैछे । मायाले नभने पनि, मायाको बारेमा धेरै कुरा था' छ जमुनालाई, बाहिर-बाहिरै धेरै कुरा सुन्छे उ, मायाकी बैनी हो भनेर धेरै कमलाई जानकारी होला तर उस्को आत्माले कैयौं पटक अप्ठ्यारो महशुस गरेको स्थिती पनि छ । एती हुंदाहुंदै पनि उस्ले मायासँग कहिलेइ यो बारेमा कुरा गरेकी छैन; एउटा mutual understanding जस्तो छ उनिहरुमा । जमुनाको हरेक आवश्यक्ताहरु उस्ले भन्नु भन्दा पहिले नै मायाले पुरा गरिदिएकी छे र तेस्को source सोध्ने आंट जमुनासँग छैन; कैलेकाइं बरु उस्लाई आफैप्रती घ्रिणा जागेर आउंछ, म व्यर्थै बोझ भएकोछु र मेरै कारणले दिदीले यो नारकिय जीवन बांच्नु परेकोछ भनेर । 

पैसा चाइने भए मेरो पर्सबाट निकालेर लैजा है । सेतो टि-सर्ट र कालो पाइजामा लाएर गुम्लुङ्ग कालै पश्मिनाको पछ्यौरा ओढेकी, मायाले कफी समाउदै भनी । 

तैंले भनिराख्नु पर्छ र ? मैले अघी झ्याप हानी सकें । जमुना अर्को कुर्सिमा बस्दै भन्छे । 

कफी त हैन नि फेरी ? मायाले जमुनाको कपतिर हेर्दै सोध्छे, उस्को बिचारमा केटाकेटीले चिया-कफी खानु हुंदैन, तेसैले जमुनालाई ति सब कुराहरुमा बन्देज छ जो केटाकेटीले गर्नु हुंदैन; भलै उ आफु ५ वर्ष मात्र जेठि छे जमुना भन्दा । 

यिss दुध हो भन्या ! जमुनाले दुधको कप देखाउंदै प्रमाण पेश गरी । 

दिदीss घरमा नभएनी कलेजमा त खान देन, सब्बैले गिज्याउंछन् के दुध र जुस खाइ भनेर, म त खाइदिन्छु है कुन दिन । जमुनाले दुखेसो पोखी । 

गिज्याउनेलाई गिज्याउन दे, तिन्ले गिज्याएर के हुने होर ? मायाले हातको पत्रीका पल्टाउंदै भनी । 

अं तंलाई भन्न पो सजिलो छ र ! जमुनाले आफुमाथी ठुलै पहाड खस्या झैं गरी । 

तेरो ब्या भएसी सब्थोक मै बनाएर दिम्ला भएन ? अब कती नै बस्लेस् र तं मसँग ? तल बाटोमा हुईकिंदै गरेको एक जोडी मोटरसाइकल यात्रीलाई हेर्दै मायाले भनी । 

एस्तो कुरा नगर है, तंलाई छोडेर म कैं नि जान्न । जमुना चिढिंदै उठी । 

किन ? मै जस्तो बुढी कन्या बस्ने रहर छ र तेरो पनि ? मायाले मुन्टो बटारेर ढोकामा उभिएकी जमुनातीर हेर्दै सोधी । जमुनाको दिल-दिमागमा धेरै कुराहरु तंछाड-मछाड गर्दैथिए प्रतिकृया स्वरुप, तर उस्ले मुखले केइ नि भनिन । 

म तरकारी पकाइदेर जाम् ? जमुनाले भित्र जांदै सोधी । 

पर्दैन, तं जा । खान मन लागे म आफै बनाम्ला । मायाले पत्रीकाको कुनै एक हेडलाइन पढ्दै भनी । 

हैन म बनाएरै जान्छु, टाइम छ केरे । जमुनाले भित्र किचनबाट भांडा बजाउंदै जवाफ फर्काइ । 

 

 

पत्रीकाको हेडलाइन र तेस्को तल छापीएको तस्विरमा मायाले विश्वासै गर्न सकिन । दाहिने हातको कफी कपलाई भुइंमा राखेर, पछ्यौरा अलिक खुकुलो पार्दै फेरी एकपटक राम्रोसँग तेही हेडलाइन र तस्विर राम्ररी नियाली; उ छांगाबाट खसेझैं भै, नाम उही छ ! फोटो पनि उस्कै हो ! उस्को एक मनले भन्दै थियो, यो सब झुठ हो, केही गल्ती छापिएको होला अखबारमा तर उस्को अर्को मनले कता-कता सत्य स्विकारी सकेकोथियो; आंखा भरिएर आयो, आंशुको एक थोपा गालाबाट तल बग्दै - चिउंडोबाट तप्प झर्यो .. 

 

 

माया कारागारको बाहिर कुरिरहेकी थिई, उ देखा पर्‍यो । लामो कपाल, झुस्स दार्ही-जुंगा र उस्तै फोहोरी पोशाकमा उ असभ्य र डरलाग्दो देखिन्थ्यो तर माया डराईन; उस्ले चिनेकी थिई, बाहिरबाट उ घाम-पानीसँग कुनै मतलव नराख्ने कुनै खोल्साको कालो पत्थर जस्तै देखिए पनि भित्रबाट त मैनबत्ती जस्तै थियो - कोमल र सत्गुणी । उ आफै जल्थ्यो, सक्किन्थ्यो तर अरुकालागी उज्यालो पार्न कहिल्यै कन्जुस्याइं गर्थेन । 

अंझै पनि मान्छे कुट्दै र मार्दै हिन्ने हो कि ? मलाई त धोका भयो नि, एक असल मान्छे जस्तो लागेको थियो तपाईं त मलाई ! मायाले अलि-अली रिसाएझैं गरी भनी । 

मलाई के था' त मन्त्रीको छोरो हो भनेर .. नत्र मारिनै दिएंथिएं । उस्ले झन जंगिदै भन्यो । 

था' छ ? भगवानले एउटा कुरा अली धेरै नै दिएछन् तपाईंलाई; रिष ! मायाले उस्को पाखुरो तान्दै ट्याक्सीतीर डोर्याइ । उ दुबै हात गोजिभित्र छिराएर लुरुलुरु हिंड्दै केही सोच्न थाल्यो .. 

 

 

हेर्नुस् साब, तपाईंले २ जना भनेर ४ जना आउनुभाथ्यो तर मैले केइ भनिन । पैला भनेको पैसा त दिनुस् । एक कालो रातमा, सडक छेउ माया आफ्ना ग्राहकसँग पैसा माग्दै थिई । रातो रंगको कुर्ता-सल्वार लाएकी मायाको दुपट्टा करिब-करीब भुइंमै लत्रिएको थियो, सामुन्ने ४ जना अधबैंसे पुरुषहरु उम्किन खोज्दैथिए । 

एss .... ! (एक पुरुषले निकै तल्लो स्तरको शब्द भन्यो) तंलाई था' छ म को हुँ ? खुरुक्क आफ्नो बाटो लाग्, हट् । 

हुनुहोला साब तपाईं कुनै ठुलै मान्छे, मलाई मेरो पैसा दिनुस्, कुरा खत्तम । मायाले रुखो स्वरमा भनी । 

तं जस्ती .... लाई राम्रो मुखले भनेर हुन्न .... ? दिन्नम् तेरो पैसा के गर्छेस् .... ? अर्को पुरुष कुर्लियो । 

ए मिष्टर ! गाली मैले पनि दिन जान्याछु । तिमीहरुलाई फोसामा पनि चाइने, अंझ ठुला कुरा पनि गर्ने ? माया पनि कड्की अब, उ पैला राम्ररी पेश आएकी मात्र हो, एस्ता कती नाथेहरुलाई त नत्र उस्ले देब्रे हातको कान्छी औंलामा नचाएर हिन्ने क्षमता राख्छे । 

तं .... बढ्ता बोल्छेस् .... ! पहिलोले एक थप्पड हिर्कायो मायालाई । 

ओए ....  ! हात हाल्छस् .... ? माया पनि के कम, जाइलागी । मायाको रिष र हिम्मत मात्रै ठुलो हो, चार जना जुंगामुट्ठेसँग घम्सा-घम्सी खेल्नु बिचरीको तुजुकले कां भ्याउंथ्यो र ? दुई नरपिचाशहरुले अब त मायामाथी लात्तो पनि बर्षाउन थाले, माया पनि अन्य दुइलाई जमिन चटाएर चिथोर-च्याथोर र मुक्का-मुक्की गर्दै थिई - दृश्यमा नया पात्रको प्रवेश भयो । 

 

 

ओ दाइहरु ! केही problem छ भने घरतिरै सुल्झ्याउन मिल्दैन र ? यो आधी रातमा बिच सडकमा किन ? उस्ले वस्तुस्थिती नियाल्दै भन्यो, अचानक कोही तेश्रो मान्छेको उपस्थितिले ति चार पिपाशुहरु केही हच्किए, माया दौडंदै उतीर आई । 

एss ! जां जानु छ, खुरुखुरु गैहाल्; राम्रै भेट्छस् नत्र । मायाको चिथोर्याइ भेटेको एकले भन्यो । 

प्लिज, मलाई help गर्नुस् । मायाले उस्को दायां पाखुरोमा झुण्डिंदै सहयोगको आग्रह राखी । 

हेर्नुस् महाशयहरु, यि यो मेरो (हातको पोलिथिनको झोला देखाउंदै उस्ले भन्यो) आमाको कात्रो हो; मलाई मर्नु-बांच्नुसँग केइ मत्लव छैन । जल्लाई मर्ने विचार छ एता आउनुस्, जल्लाई बांच्ने मन छ आफ्नो बाटो लाग्नुस् । उ ओजनदार शैलिमा घाइते शिंह झैं गर्जियो । 

 

 

ति चार जनाले के सोचे कुन्नी, तितर-बितर भए । उ आफ्नो बाटो लाग्दै थियो, मायाले रोकी । 

कता जांदै हुनुहुन्थ्यो कुन्नी ? धेरै-धेरै धन्यवाद है हजुरलाई । 

मलाई अलिक हतार छ अहिले, राम्रोसँग जानुस् है । उस्ले मायाको प्रतिकृयाको पर्खाइ नै नगरि पाइला चाल्दै भन्यो । उस्लाई सांच्चै हतार थियो, अढाइ कोशजती पर उस्की आमाले उस्लाई कुरिरहेकी थीईन्, मुर्दा घरमा, मुर्दा बनेर । बांचुन्जेल भलै आफुले एक गांस खाएर अनी एक सरो लाएर भएनी उस्लाई सुखी पार्नुमै तल्लिन हुन्थिन् उस्की आमा तर मरेपछी भने दु:ख दिन थालेकीछन् उस्लाई, यो अन्जान शहरमा ।  

क्रमश: