Nepali identity and Prashant Tamang BY PRATEEK PRADHAN (editor, Kathmandu Post)
About a week ago a diplomat from one of the biggest donor countries mentioned off hand that if the Nepali people continue bickering among themselves, the country will ultimately lose its sovereignty, and will be ruled by India. The diplomat was only speaking his mind, and it was just a personal observation. But a simple statement for a foreigner was not so simple for a Nepali journalist to digest. For any patriotic Nepali existence without our own national identity would be beyond imagination. This scribe avoided prolonging the discussion on the issue, as there was a risk of getting carried away. Nationalism is quite a sensitive issue for Nepalis, maybe much more so than for people in other countries whose identities are not in crisis. Our hyper sensitivity over nationalism could be due to our sandwiched and land-locked geopolitical reality. But even for those who do not believe in conspiracy theories and believe instead that expansionism in the present-day world is unimaginable, there are examples aplenty in Iraq, Afghanistan and many other countries. Moreover, the stories of Sikkim and Tibet are not so old as to be considered ancient history. News of the death of Lhendup Dorji, the then prime minister of Sikkim who allegedly helped India capture that kingdom, and stories about Sikkim's fate at the hands of its big neighbor also stoked the already activated apprehensions of nationality under threat. The only difficulty in Nepal is to know who is playing Lhendup Dorji here.
When the Maosits were still underground, Baburam Bhattarai compared King Gyanendra to Lendup Dorje in an article published in our sister daily, Kantipur, in 2001. The editor and publishers were arrested for a few weeks by the government of none other than Girija Prasad Koirala for publishing the article. A few months later the king did play a dangerous game by capturing state power. The king's move might have led the country to civil war in which a neighboring country's army could have intervened in the name of maintaining law and order. Fortunately or unfortunately, the king was rescued from going the Lendup way by the success of the people's movement. However, after the restoration of democracy the petty interests of various individuals, groups and parties have threatened our integrity to such an extent that many of them are in a position to claim the title of Nepali Lendup.
Groups that have waged a struggle to secede from Nepal have threatened the sovereignty of this country. If matters get worse, these groups might succeed in displacing the government's authority from their areas, but they will ultimately end up losing their own sovereignty. The armed Madhesi groups and some other armed rebels can be placed under this category. The Maoists are also not quite serious about strengthening the fabric of national integrity. If they attempt to foil the Constituent Assembly election, the country will face great chaos and conflict, and national integrity will become seriously threatened. Smaller groups of indigenous peoples, dalits, Badi women, Madhesis et al are also unknowingly contributing to the bickering that is affecting the integrity of the country. Any move that weakens our democracy and promotes only the interests of a particular caste, religion or ethnicity contributes to intolerance among Nepalis. No need to explain that intolerance brings disintegration in its train. So all these groups, while raising their demands, should be very sensitive to the need to promote democracy and strengthen unity among the people.
Against the backdrop of all these threats to national identity and sovereignty, a small event on the glittering box in our living rooms has instilled unprecedented confidence in all Nepalis and people of Nepali descent. The frenzy of support for Prashant Tamang, an ethnic Nepali in the musical talent hunt on India's Sony TV channel has spoken volumes for our bonding, our unity and our sense of pride in being Nepali. It has given fresh confidence to all Nepalis that no matter who we are as individuals, what we do and where we live, we are all stringed together by our Nepali identity. Prashant Tamang does have a good voice, but he has been surviving the elimination rounds week after week more because he is a Nepali from Darjeeling than on the strength of his talent. Millions of sms (each costing INR 3) are sent every week in his support by Nepalis living across India and also Nepalis in the UAE, Singapore and other places from where the channel accepts sms voting. The Indian Idol show has become an opportunity for all Nepalis to show their pride in being Nepali.
Indian Idol has become immensely popular in Kathmandu as well, because one Nepali has reached the top three positions in the show that is hunting for singing talent from all over India. Maybe Prashant Tamang might not survive any longer because, with the number of contestants shrinking, the votes for his rivals could now surpass his. We wish him good luck and even if his winning spree is now checked, he will always be remembered as an icon of Nepali identity.
The story of Prashant Tamang is a lesson for all. It is clear that no matter where Nepalis are living, they consider Nepal their motherland, and will not blink over their identity. Obviously, this is a warning to all ill-intentioned groups. But at the same time, it is also a warning to all vested interests within Nepal that are fulfilling their aims at risk of nationality and integrity. There is definitely no need to be terrified by the warnings of a foreign diplomat, but we should always keep our eyes and ears open, and remain prepared to fight back any element that threatens our national identity and our sovereignty.
– अरुण बराल सूचना तथा सञ्चारमन्त्री कृष्णबहादुर महराका सल्लाहकार एवं क्रान्तिकारी पत्रकार महेश्वर दाहाल प्रत्येक शुक्रबार र शनिबार सोनी टेलिभिजनबाट राति सवा नौ बजे प्रसारण हुने 'इण्डियन आइडल' हेर्न छुटाउनुहुन्न। सामुहिक बसाइमा हुने अप्ठ्यारोका बाबजुद उहाँले यो सांगीतिक प्रतियोगितालाई हेर्न सकेसम्म छुटाउनुभएको छैन। संभवतः गत शुक्रबार कामरेड दाहाललाई निकै अप्ठ्यारो पर्यो। किनभने, जतिखेर सोनी टीभीमा इण्डियन आइडल आइरहेको थियो, त्यही बेला नेपाल टीभीले माओवादी अध्यक्ष प्रचण्डको अन्तर्वार्ता दिइरहेको थियो। अन्तर्वार्ता नसुनौं भने आफ्नै अध्यक्षको, सुनौं भने इण्डियन आइडल हेर्नै नपाइने। शायद महेश्वर आफैं नेपाल टेलिभिजनमा हुनुहुँदो हो त प्रचण्डको अन्तर्वार्तालाई इण्डियन आइडलसित जुधाउनुहुने थिएन! 'नेपाली ताराजस्तै' 'इण्डियन आइडल' नामको गीति प्रतियोगिता कुनै क्रान्तिकारी कार्यक्रम भने होइन। तर, यसले दाहालजस्तो क्रान्तिकारी मान्छेलाई पनि किन छोयो? यसको एउटै कारण हुनसक्दछ– 'नेपाली' हुँ भन्ने राष्ट्रिय भावना। भूमिगतकालमा प्रवासमा समेत दिन बिताएका दाहाललाई भारतमा नेपालीहरुले पाउने अपमानको विपरीत अहिले इण्डियन आइडलमा एउटा नेपालीको छोरो प्रशान्त तामाङले पाउँदै गएको सफलतालाई देख्दा एकदमै गौरवको अनुभूति भइरहेको छ। भारतमा अपहेलित जीवन बिताएका लाखौं नेपालीको विद्रोही भावना यतिबेला तामाङमार्फत प्रतिविम्बित भइरहेको छ भन्ने कुरा कामरेड महेश्वर दाहालको 'इण्डियन आइडल'प्रतिको आकर्षणले पनि प्रष्ट पारेको छ भन्दा अत्युक्ति नहोला। १ करोड भारतीय रुपैयाँ र एउटा आकर्षक कारसहितको महङ्गो पुरस्कार राशि तोकिएको 'इण्डियन आइडल' क्रमशः भारतमा रहेका नेपाली मात्रै होइन, नेपालभित्रकै नेपालीका माझमा समेत लोकप्रिय बन्दै गइरहेको छ। सुगौली सन्धिले खुम्च्याएको नेपालको पूर्वी सिमानापारि दार्जीलिङको प्रहरी सेवामा कार्यरत गरिब नेपालीको छोरो तामाङ 'इण्डियन आइडल'मा तेस्रो बनिसकेका छन्। अब धेरैले आशा गरेका छन्, उनी सबैलाई जित्न र नेपालीहरुको नाम भारतीय सांगीतिक क्षेत्रको महत्त्वपूर्ण स्थानमा राख्न सफल हुनेछन्। एउटा रोचक पक्ष के छ भने इण्डियन आइडलमा प्रथम हुनका लागि निर्णायकहरुको मत वा राम्रो स्वर र प्रस्तुतिले भन्दा पनि जनताले पठाएको एसएमएस भोटले निर्णायक महत्त्व पाउनेछ। अहिलेसम्म असाध्यै राम्रो स्वर र प्रस्तुति भएका युवायुवतीहरु पनि भोटकै कारणले फालिएका छन्। जति बचेका छन्, भोटले बचिरहेका छन्। राम्रो मान्छेले कम भोट पाएको भन्दै केही निर्णायक चिन्तित पनि देखिन्छन्। तर, नेपालीहरुका लागि प्रशान्तको स्वर अरूकोभन्दा कम भए पनि सही, 'इण्डियन आइडल'मा उनैले जित्नुपर्छ। संभवतः यस्तो सोचाइ नेपालीहरुको क्षेत्रीय सोचाइ हो, एक नेपालीले अर्को नेपालीप्रति देखाएको भ्रातृत्व हो र एउटा नेपालीले सिङ्गो हेपाहा इण्डियालाई चुनौती दिन्छ भने त्यो एउटा नेपालीका लागि गर्व र खुशीको कुरा हो। एउटा बुर्जुवा टेलिभिजन कार्यक्रम भईकन पनि 'इण्डियन आइडल'प्रति नेपालका वामपन्थी–गैरवामपन्थी सबै मान्छेको आकर्षण बढ्नुका पछाडि केही विशेष आधारहरु छन्। तामाङको उपस्थितिले 'इण्डियन आइडल'लाई नेपाल र भारतको संस्कृति, सभ्यता र प्रतिष्ठाको लडाइँ बनाइदिएको छ। सिक्किमले राज्यस्तरबाटै त्यो अभिव्यक्ति दिइसकेको छ। दार्जीलिङ पुलिसले उनलाई गरेको ब्याण्डबाजासहितको बिदाइ र त्यहाँ भइरहेको सामुहिक ऐक्यबद्धता एवं प्रदर्शनीले पनि त्यही संकेत गर्दछ। एकजना निर्णायकले प्रशान्तलाई अपमान गर्दा दार्जीलिङमा विरोध प्रदर्शन हुनुले 'इण्डियन आइडल' नेपालीहरुको प्रतिष्ठा र स्वाभिमानको प्रश्न भइसकेको प्रष्ट पार्दछ। सिक्किम, दार्जीलिङ, आसाम, नागाल्याण्ड, खार्साङलगायत भारतभरि छरिएर पचासौं लाख नेपाली मात्र होइन, नेपालभित्रकै नेपालीले पनि प्रशान्तको जीतलाई भारतीय अभिमानीहरुमाथिको विजयका रूपमा हेर्दैछन्। यसर्थ 'इण्डियन आइडल' बुर्जुवा गीति प्रतिस्पर्धा मात्रै नभएर नेपालीहरुको स्वाभिमानको लडाइँ बन्न पुगेको हो। यदि भारतीयहरुले क्षेत्रीय भोटलाई आधार मान्दा योग्य मान्छे पछि पर्यो र अयोग्यले जित्यो भनी गुनासो गर्दछन् भने त्यो पनि नेपालीहरुका लागि अर्को एउटा राजनीतिक–सांस्कृतिक विजय नै हुनेछ। त्यत्रो ठूलो भारतलाई, त्यति ठूला भारतीय प्रतिभाहरुलाई निर्णायक रूपमा प्रभावित पार्नसक्ने नेपालीहरुको भोट र एकता रहेछ भने भारतीयहरुले एकपटक सोच्नैपर्छ कि नेपालीहरु कति शक्तिशाली रहेछन्? भारतले नेपाललाई कमजोर ठान्ने जुन भूल गर्दैछ, त्यसलाई 'इण्डियन आइडल'ले चिर्नेछ। यो कार्यक्रमले नेपालीबीच लोकप्रियता पाउनुको महत्त्वपूर्ण आधार सीमापारिका पचासौं लाख नेपाली र सीमावारिका अढाई करोड नेपालीको घाँटी जोडिनु हो। यही कारण, नेपाल तामाङ घेदुङ संघले प्रशान्तको विजयलाई आफ्नो जातिकै विजय ठानिरहेको छ। इण्डियन आइडलप्रति नेपालीको अर्को आकर्षणको कारण हो– तामाङको सामान्य जीवन। पिताको निधनपछि उनकै ठाउँमा भारतीय प्रहरी सेवामा जागिर खाएर जीवन गुजारिरहेका प्रशान्त संगीतको शास्त्रीय अध्ययन गरेका भारतीय धनाढ्यका छोराछोरीसित निर्धक्क प्रतिस्पर्धा गरिरहेका छन्। कुनै औपचारिक सांगीतिक शिक्षा नलिएका प्रशान्तले यत्तिको सफलता प्राप्त गर्नु आफैंमा एउटा महत्त्वपूर्ण उपलब्धि हो। एउटा गरिबको छोराले धनीका छोराछोरीसित जसरी प्रतिस्पर्धा गरिरहेको छ, त्यो आधारले पनि उनीप्रति नेपालीको सद्भाव बढ्दै गइरहेको हो। 'इण्डियन आइडल' कसौटीजस्तो कार्यक्रम नभएर नेपाली राष्ट्रियता (जातीयता)को प्रश्न बन्न पुगेको छ। प्रशान्तले जित्ने आधारहरु दार्जीलिङ, सिक्किमलगायतका राज्यका लाखौंलाख नेपाली मात्रै होइन, भारतका गल्ली–गल्लीमा कुल्ली–दरवान काम गर्ने नेपालीले पनि उनलाई भोट दिइरहेका छन्। उनी भारतीय प्रहरीसमेत भएकाले सिङ्गो भारतका सेना–प्रहरीले पनि उनको जीतलाई आफ्नै जीत ठानेर भोटिङ गरिरहेका छन्। अन्य प्रतिस्पर्धीको यस्तो छैन तर प्रशान्तका लागि भोट माग्ने सामुहिक अभियान नै चलेको छ। नेपालबाट पनि त्यसैगरी उनका पक्षमा भोटिङ र लबिङ दुवै भइरहेको छ। अरबलगायत अन्य देशमा रहेका नेपालीले पनि एसएमएस गरेको सुनिँदैछ। यी सबै तथ्यलाई केलाउँदा प्रशान्त तामाङ नै इण्डियन आइडल बन्ने प्रायः निश्चितजस्तै बनेको छ। नेपालीको जीत भइसक्यो इण्डियन आइडलमा अब तीनजना मात्रै प्रतिस्पर्धी छन्– प्रशान्त तामाङ, अमित पल र इमोन चटर्जी। प्रायः सबैको अनुमान छ– १७ वर्षीय प्रतिभाशाली कोलकाते ठिटो इमोन आउँदो साता बाहिरिँदैछन्। त्यसपछि बाँकी रहनेछन्– प्रशान्त र अमित। नेपालीको जीत भइसक्यो भने पनि हुन्छ। इण्डियन आइडल 'नेपाली आइडल भइसक्यो'। प्रशान्त सारा हिन्दूस्तानभरि चर्चित भइसके। नेपालको चलचित्रमा उनलाई गायकका रूपमा भित्र्याउने प्रतिबद्धताहरु आउन थालेका छन्। सिङ्गो भारतभरि चर्चित युवालाई नेपालीहरुले आफ्नै सन्तानका रूपमा प्राप्त गर्नु निश्चय नै गौरवको कुरा हो। हाम्रो सौभाग्य के छ भने हाम्रो देशको कला, संस्कृति, साहित्य एवं राजनीतिमा अग्रणी भूमिका खेल्ने स्रष्टाहरु दार्जीलिङ कालिम्पोङतिरबाटै हामीले प्राप्त गर्दै आएका छौं। हामीले लैनसिंह वाङ्देल त्यहींबाट पायौं, इन्द्रबहादुर राई त्यतैबाट पायौं, लीलबहादुर क्षेत्री उतैबाट पायौं। पारिजात पनि हामीले पारिबाटै पायौं। जसको नाम सम्भि्कँदा नेपालीको छाती गर्वले फुल्छ, उहाँहरु सबैलाई दार्जीलिङले जन्माएको हो। अरुणा लामा, अम्बर गुरुङ, गोपाल योञ्जन, कुन्ती मोक्तान, शिलाबहादुर मोक्तान, तुलसी घिमिरे, निरुता सिंह, पूजना प्रधान, दिलमाया खाती, डेजी बराइली, देविका प्रधान, सूर्यविक्रम ज्ञवाली आदि सबै स्रष्टा हामी नेपालीहरुका गौरवका साझा प्रतीक हुन्। राजनीतिमा आदर्श पात्र निर्मल लामा पनि दार्जीलिङले नै उत्पादन गरेको हो। नेपाली संस्कृतिमा यति धनाढ्य दार्जीलिङले फेरि अर्को प्रतिभा उत्पादन गरेको छ– प्रशान्त तामाङ। उनलाई नयाँ लोकतान्त्रिक नेपालले हार्दिक स्वागत गर्नेछ, गर्नुपर्नेछ। धिक्कार छ हाम्रा शासकहरुलाई 'इण्डियन आइडल'को निर्णायक मण्डलीमा एकजना हेण्डसम अधबैंसे बसेका छन्, बडो सम्मानपूर्वक। उनी हुन्– गायक उदितनारायण झा। त्यति ठूलो भारतमा त्यति ठूलो सम्मान पाएका झालाई खै, नेपालले सम्मान गरेको? एकजना विपन्न नेपालीका छोरा उनले विदेशमा समेत त्यत्रो ख्याति कमाउँदा नेपाल सरकारले उनलाई सम्मान गर्नु त परै जाओस्, अचेल सम्झेजस्तो पनि देखिँदैन। प्रशान्तलाई देख्दा नेपालीहरु जसरी गौरवान्वित छन्, उदितलाई निर्णायकमण्डलीमा देखेर त्यत्ति नै हर्षित र गौरवान्वित छन्। नेपालले उदितलाई आफ्नै ढुकढुकी ठान्दछन् र गौरव गर्दछन्। तर, स्रष्टा नचिन्ने हाम्रा सामन्ती सोच भएका शासकहरुले गर्दा उदितनारायण नेपालको भन्दा पनि भारतका पो हुन् कि जस्तो भ्रम पर्दै गइरहेको छ। यसमा हामीले हाम्रा संस्कृतिहीन शासकहरुलाई धिक्कानैपर्दछ। त्यसो त दार्जीलिङतिरबाट आफ्नो मातृभूमि सम्झेर नेपाल आउने स्रष्टाहरु राज्यबाट कति उपेक्षित र अपहेलित भए भन्ने कुरा उनीहरुलाई नै बढी थाहा होला। पारिजातले राज्यबाट सधैं अपहेलित भएर मर्नुपर्यो। लैनसिंह वाङ्देलबाहेक अन्य स्रष्टाले खासै न्याय पाए भन्ने लाग्दैन। हालै नयाँ राष्ट्रिय गीतमा संगीत भर्ने संगीतकार अम्बर गुरुङले बल्ल छ दशकपछि राज्यबाट सामान्य 'रेस्पोन्स' पाएको अनुभूति गर्नुपरेको छ भने नेपालले सीमापारिबाट प्राप्त गरेको गौरवगाथालाई उचित सम्मान र संरक्षण दिन सकेको छैन भन्ने प्रष्ट हुन्छ। तर, अब प्रशान्तका पालादेखि यस्तो हुनुहुँदैन। नेपाल र नेपालीका लागि जीवनभरि योगदान दिने स्रष्टाहरुले नेपाली नागरिकता नै नपाएर मन रुवाउनुपर्ने अवस्था पनि अब अन्त्य गरिनुपर्दछ। राज्यले यस्ता स्रष्टालाई उचित सम्मान दिनुपर्छ। राम्रा मान्छेलाई आफ्नो परिवारको सदस्य बनाउन पाउनु राज्यका लागि गर्वको कुरा हुनुपर्दछ। हाम्रा शासकहरु आफैं अमेरिका जान डीभी भर्दछन् तर अमेरिकाले किन डाइभर्सिटी भीसा (डीभी) दिएर विदेशीलाई बोलाउँछ भन्ने चाहिँ बुझ्दैनन्। अन्त्यमा कामना गरौं– अब प्रशान्त नेपालमा आउन् र यतै बसुन्।
प्रशान्त नेपालमा आएर तेतै बसुन भन्ने सोचाई सायद सोचाई मात्रै होला -- फेरी नेपालमै बस्नु पर्छ भन्ने किन? उस्लाई भारत नै ठिक छ। बजार ठुलो छ उस्को राम्रो बन्दोबस्त हुन्छ। नेपाललाई माया गर्न नेपाली सिमा भित्रै हुनु पर्छ भन्ने छैन।
जता गए पनि नेपालकै पासपोर्ट लिएर जान्छु -- म नेपाली हुँ भन्ने उदीतलाई राष्ट्रले भारतिय झैं गर्छ। साँचो हो। तेन्जिङ्ग् मर्दा भारतले सम्झियो नेपालले बिर्सियो। तेसैले प्रसान्तलाई भारत नै ठिक छ। भारतमै बसेर यो मन त मेरो नेपाली हो गाउँदै छ। ठिकै छ।
उसलाई भारतको नेपाली सान बन्न दिए हुन्छ जस्तो लाग्छ। हिंजो सम्म को को प्रसान्त गर्ने आज इन्डियन आईडल बन्न लाग्यो रे भन्दैमा आउ बाबु भन्नु स्वार्थी कुरा हो।
अमेरिकामा बस्ने प्राय जस्तो नेपालीहरु सबै मध्यम बर्गीय अथवा माथि (higher than middle class)
ढ्याउ गर्दा दसैँको खसी गनाउच
जाडो, बा र म……
NOTE: The opinions
here represent the opinions of the individual posters, and not of Sajha.com.
It is not possible for sajha.com to monitor all the postings, since sajha.com merely seeks to provide a cyber location for discussing ideas and concerns related to Nepal and the Nepalis. Please send an email to admin@sajha.com using a valid email address
if you want any posting to be considered for deletion. Your request will be
handled on a one to one basis. Sajha.com is a service please don't abuse it.
- Thanks.
.png)
