अब जाउ फेरी शकहरुको सिलसिलातिर।
शक ७
मलाई अर्को ठुलो शक दिएको कुरा चै यहाँको आकाश छुदै महंगी हो। बिगत १५ बर्षमा त महंगी अच्चमै तरिकाले बढेको पाए। अब आफु १५ रुपैया प्रती प्लेट मोमो खाएको मान्छे अहिले चै २०० देखी ३०० रुपैया रे हो। स्टेशनरी पसलमा एउटा पाइलट पेन किन्न गाको थिए, मागे अनी कती होला भाउ भनेको त रु १२० रे हो, यो सुन्दा त अचम्मै लाग्यो, अब मैले १५-२० रुपैयामा किन्थे होला त्यो जमाना, अहिले त ओह हो। पैसाको भ्यालु धेरै भन्दा नि धेरै घटेको पाए। जहाँ यहाँ हामी अझ पनि सेन्ट्-सेन्ट को हिसाब गर्छौ भने त्यहा त १० रुपैया भन्दा तल त केही हैन जस्तो पो गर्छन् हो। भन्नेले भन्लान १२० रुपैया भनेर के भो त? यहाँको एक डलर त भयो नि, तर यसो सोच्नुस् त तपाईंहरु, खर्च चाँही सबै अमेरिकन शैलिमा रे, अनी कमाइ चै कती गर्छन् त औसत नेपालीहरु? बर्षको $५०,००० या $१००,००० गर्छन् त? डाउब्ट नै छ हो। हामीहरु चै यहाँ $१०० भनेको कस्तो महत्व दिन्छौ अझ पनि कुनै अमेरिकनबाट $२० सापट लिनुस् त, कती पटक त्यो मान्छेले "यु ओउ मि २० डलर" भन्दै घोटी बस्छ। हामी पैसाको महत्व दिन्छौ। अहिले हेर्नुस् ग्यासको भाउ बढीरको छ, ग्रोसरीको भाउ बढ्दै छ, हामी कती चिन्ता ब्यक्त गर्छौ। उता त सामानको भाउ बढ्न, बढाउन कुनै औसी या पुर्णे हुँदैन रहेछ।
भाउ बढ्छ अनी सजिलै नेपालीहरुले अस्सेप्ट पनि गरेको पाए। यस् अर्थमा मलाई लाग्यो मोस्ट अफ डि नेपलिज ह्याभ द गट्स टु अफ्फोर्ड द प्राइस इन्क्रिस अनी मोस्ट ईम्पोर्टेन्त्ली दे ह्यभ द मनी। महंगी छ तर पैसा खर्च गर्ने पनि आँट रहेछ मान्छेहरुमा। मेरो प्राइसको बारेमा सवाल-जवाफ देखेर चै मेरो आफन्तहरुले के भने भन्दा "तेरो माइन्ड तेही १५ बर्ष पहिले को स्टेटमा स्टक भको छ"। हो, जमाना धेरै अघी पुगिसक्यो भनेर मलाई उता हुँदा भनेको चै याद आईरह्यो। मेरो त्यो स्टक भको माइन्डले चै हरेक पटक केही किन्दावर्दा मेन्टल अन्तर्द्वन्द चै फेस गर्थ्यो। एक त म आँफै केही किन्न जादै जान्न थिए। अब १०,००० या २०,००० रुपैया लिएर ग्रोसरी गर्न जाने भनेको कुरा चै मैले कहिले पचाउन सकिन, अब कपडा, जुत्ता किन्ने भनेको त झन अर्को टेन्सन लिनु हुन्थ्यो मलाई। अनी फेरी ती सामानहरु अमेरिकन मेड जस्तो राम्रो नि मलाई कहिले लागेन। सरी घमन्ड गरेको हैन, तर कपडा, जुत्ता त यहिको राम्रो र सहि प्राइस तिरेको लाग्यो, नेपालमा त के हो हो।
शक ८
रिङ्गरोडको हालत त अब भगवान आएर केही गरे मात्र केही होला, त्यो ठाउमा। जामको त कुरै नगरौ। थरी थरीको होटल, लज, रेस्टुरेन्ट, घर, पसल, शट्टर, बहालमा बसेका ब्यापार-ब्यसाय के के हुन, सबैले उग्र रूपमा गाजेको पाए। यस्तै कुनै दिनमा एक रिङ्गरोडकै बासिन्दा पर्ने आफन्तसँग भेट्घाट थियो, अनी कुरा चल्दै थियो। उहा चै के भनिराख्नुभाको थियो भने, उहा बसेको तिर बाटोमा हरेक दिन २-४ वटा बाइक एक्सिडेण्ट भईराख्छ रे, मान्छे पनि मरि-राख्छ रे, बिशेष त प्लस टु पढ्ने बिद्यार्थीहरु रे। अब जसरी यो कुरा भन्दै हुनुहुन्थ्यो वहाँ, यो त कुनै क्याजुअल कुरा हो, आई मिन नथिङ स्पेशल जस्तो गरेर। अब हेर्नुस्, पहिले मान्छे मर्नु, एक्सिडेण्टमा पर्नु भनेको ठुलो कुरा हुन्थ्यो अब लाग्छ। अब त सिर्फ एउटा घटना मात्र भको पाए। भनेछी मान्छेको जिबनको महत्व पनि घटेको पाए, जुन चै साह्रै दु:खलाग्दो कुरा हो। अब मान्छे यती धेरै छन, ब्यक्तिगत मान्छेले, सरकारले क-कस्को मात्र केयर गरोस हैन? मैले चै पर्सनल रुपमा एउटा राम्रो लाइफ स्टाइल बिताउने चै ईन्भाइरन्मेन्ट त्यहा पाउन सकिन। अब डक्टर, ईन्जिनियरको लाइफ राम्रो देखे भने, तर यिनिहरु चै अली पोश एरिया जस्तो भैंसीपाटी आदी जस्तो ईलाकामा बसेको देखे, तर सबैजना त डक्टर, ईन्जिनियर हुन सक्तैनन नि हैन। फेरी त्यस्तो ईलाका पुग्न नि हिंड्नुपर्ने बाटो, पुलको हालत तेस्तै हो, के कुरा गर्नु? आफ्नो घर, नेबरहुड मात्र राम्रो अनी बाहिर फेरी तेस्तै छ। जे होस् मान्छेहरु बाचिरका रहेछन। मेरो पुरानो केही साथीहरु, जस्मा १००% मा ८५% बाहिर बिदेश नै छन, र बाँकी तेही भएका सँग कुरा गर्दा त अझ के भन्छन, के चेन्ज भको छ र? उस्तै त छ नि रे। १५ बर्षको ग्याप मैले जस्तो खेपेको भए उनिहरुले नि देख्थे होला जे मैले देखे, खैर।
शक ९
अर्को शकिङ रेवेलेशन मलाई चै भयो जब मैले च्याउ जस्तै फैलीएको हस्पिटल, स्कुल, कलेज, पार्टी प्यालेस र ब्यान्केट हल देखे। कुनै एउटा जोनमा एउटा हस्पिटल बनाउन फिजिबिलिटी स्टडी भन्ने हुन्छ होला, तेस्को कती आवश्यकता छ छैन, त्यस्तो एमिनिटीले कसलाई एड्रेस गर्छ आदी भनेर स्टडी गरिन्छ होला हैन? सिम्पल एक्जाम्पल, रिङ्गरोडको एकै लहरमा कतिवटा हस्पिटल नजिक नजिक बनेको देखे। अब भित्र भित्र त अरु पनि थिए अनगिन्ती। अनी तेस्तै स्कुल, कलेज, पार्टी प्यालेसमा पनि 'नीड अफ एनाल्यासिस" लागु हुन्छ होला हैन, मेरो सिम्पल आर्गुमेन्ट। तर त्यो चै मैले यहाँ देखिन है। अब कस्ले यस्तो नजिक नजिक, यती छोटो पेरिमिटरमा बनाउन दियो, आई ह्याभ नो आईडिया, तर बनेको छ अनी तेत्रो बढ्दो जन-घनत्वको भार पनि थेगेको छ भनौ। स्कुल, कलेज खोल्न त मिनिमम रीक्वाइरमेन्ट पुग्नुपर्ने हैन र लाइक, प्ले ग्राउन्ड, ओपेन स्पेस आदी, तर सबै स्कुल, कलेजले कहाँ मान्नु नि अब। ३ तले फ्यमिली हाउस नि स्कुल रे अब के भनौ।
पहिले पहिले घरमा पार्टी भोज हुँदा, घरकै ब्याक्ग्राउन्ड, नजिक को खेत या बाटो को केही भाग प्रयोग गर्थ्यौ हामी, अब त त्यस्तो स्पेस भको भै भो। अब तेही भएर होला, भएभरको पार्टी प्यालेस, ब्यान्केट हल बनेका। बिहेको मौसममा त युज होला, अनी अरु अफ सिजनमा के गर्छन् होला भनेको त राजनीतिक पार्टीको मिटिङ, सभा गर्छन् रे अफिसको कन्फरेन्स गर्छन् रे। जे होस् पार्टी प्यालेसको आईडिया चै ठिकै लाग्यो भनौ। पहिले भको जस्तो लाग्दैन, पछी पछी कुनै स्पोर्टस क्लब, या ठुलै होटेलमा पार्टी गर्ने, भेट्घाट गर्ने गरेको जस्तो लाग्छ। प्लानिङ गरेर मात्र यस्ता बिल्डिङहरु बनाएका भए अझ राम्रो हुन्थ्यो होला, तर सुन्ने कसले अब। जे हुनु भैसकेको छ। रिङ्गरोड्मै एउटा अर्को महाअजङको बिल्डिङ विथ वेरी लेस विन्डोज देखियो अनी त्यहा के बन्न लाको भनेर नजिकको मान्छेलाई सोधेको त ३००० स्टोर आउने चाइनिज मल रे। ओह हो, हामी त हेरेको हेर्यै भयौ। बाटो त बढ्नेवाला छैन हो, त्यहा आउने गाडी र मान्छेको हुलले रिङ्गरोड अझ कती ध्वस्त हुने हो।
यस्तै छ स्थिती।
वेल, म चाहन्छु यो गन्थन सकोस मेरो, तर अझ दुई किस्ता जान्छ जस्तो छ कि।
थ्याँक्स फर रिडिङ माइ र्यान्टिङ एज अल्वेज।
क्रमश:
