परशु प्रधान

आश्विन २, २०७३  

डाक्टरकहा“ प्रोस्टेट ग्लान्ड बारेमा सरसल्लाह लिई घर आइपुग्दा सा“झ पर्नै लागेको थियो । ट्याक्सी चढ्ने हविगत थिएन, अव्यवस्थित बसको के कुरा गर्नु ? बाह्र हण्डर त्रिपन्न घुस्सा खाएर बल्लतल्ल घर आइयो । उनी अर्थात् मेरी ज्वालाले ढोका खोलिन् । तर भित्र पस्दा नपस्दै तिनको अनुहार अलि उदास, निराशजस्तो लाग्यो । मेरो मुखबाट निस्किहाल्यो–होइन, तिमीलाई सन्चो भएन कि कसो ?

उनले मेरो कुराको जवाफै नदिई ‘तपाईंलाई भोक लागेको होला, के तयार गरू“ ?’ भनेर सोधिन् ।‘खै के खानु हामीजस्तो बूढाले । अस्पताल छेउको रेस्टुरा“मा खान गएको, हामीलाई हुने केही पाइन । चिनी नभएको चिया, भेज डोसा खाए“ । के गर्नु–भोक लागेपछि । तर पिरोले पेट नराम्रोस“ग पोलिरहेछ ।’ मैले रामकहानी सुनाए“ । हामी भ¥याङ चढेर कोठामा पुग्यौं । म साबिकबमोजिम आप्mनो कोठाको ढोका खोल्न पुगें । भित्र हेर्छु त कोठाको रूपरङ्ग नै बदलिएको छ । टिभी हेर्छु– टिभी गायव । ल्यान्ड लाइन टेलिफोन हेर्छु–त्यो पनि छैन । खाट हेर्छु–हिजो–अस्तिको न तन्ना छ, न सिरक–डसना ।

‘होइन, यो मेरो कोठा के भयो ? तिमीले गरेकी ?’ मेरो वाक्य फुट्यो । ज्वालाले गम्भीर भएर निन्–‘केही होइन । मैले हजुरका लागि छेउको कोठा तयार गरिदिएकी छु ।’ ‘किन, यो कोठा राम्रो थियो, हामी दुवैको थियो, आज अचानक के भयो ?’ ‘केही भएको छैन । हामी अलग–अलग कोठामा बस्नु ठीकजस्तो लाग्यो । हजुरका सारा सामान दिनभरिमा सारिदिएकी छु । अब हाम्रो बाटो फरक गर्नु राम्रो हुन्छ जस्तो लाग्यो’ ऊ अझ गम्भीर भई । हेर्छु–गालाभरि चाउरी थपिएका छन् । आ“खा गढेका छन्् । म आकाशबाट अचानक खसेजस्तो भए“ । राति स“गै सुत्दासम्म हाम्रो केही मनमुटाव, झगडा वा द्वन्द्व थिएन । आज अचानक के भयो ? म आत्तिए“ ।

‘पहिले पल्लो कोठामा जाऊ“ ।’ हामी दुवै छेउको कोठामा पुग्यौं । नभन्दै हाम्रा हिजोसम्मका सारा गाफाटा, खाटका सामान, टेलिभिजन त्यही“ छन् । ‘के अब हामी छुट्टिने भयौं ?’ मेरो सोधाइले ज्वाला अझ गम्भीर भई, थोरै मुस्काई । तर जवाफ आएन । मैले जोड गरें– ‘भन न, के कुरा हो ? आजै हामी अलग बस्नुपर्ने यस्तो कारण के प¥यो ?’ ‘केही परेको छैन । अब हामी अलि अलग बस्ने बानी गरौं भनेर । तपाईंलाई थाहा छ–मेरो पाठेघर निकालेको पा“च वर्ष भयो । दम र खोकीले घेर्दै ल्याएको दसौं वर्ष भयो । तपाईंले जागिर छाडेको पनि पन्ध्र वर्ष भयो । अब हामी दुवै जीवनको आखिरी मोडमा छौं । हामी दुवैलाई मृत्युले स“गै ला“दैन । अनि एक जना अघि अर्को पछि हुन्छौं । त्यसैले अलग बसेर अर्थात् एक्लै बस्ने बानी बनाउ“दै जाऊ“ भनेर ...........’ ज्वाला रुन खोजी ।  तर आ“सु रोकी ।

तिम्रो हाम्रो आयु के कति छ ? न तिमीलाई थाहा छ, न मलाई । जहिलेसम्म बँ“चिन्छ, एक–आपसमा माया बा“डेर बसौं । तिमीले यस्तो निर्णय गरौली भन्ने मैले कहिल्यै सोचेको थिइन । ‘यो मेरो आज बिहानको सोच हो । पूजाकोठामा पूजा गर्दै थिए“–एकाएक मेरो दिमागमा आयो ।’ ज्वाला फेरि गम्भीर भई । के आयो ?  ‘यहा“लाई सम्झना छ–हामीले विवाह गरेको ४० वर्ष भयो । भगवान्ले छोरा पनि दिए, छोरी पनि । मैले घर–व्यवहार थामें, यहँ“ले जागिर । छोराछोरी दुवैका पखेटा लागे । ती अमेरिका उडे । तिनको प्रगतिमा हामीलाई गर्व छ । हामीले जीवनमा धेरै संघर्ष ग¥यौं । कहँ“को विकट पहाडबाट यो सहरमा आएको र यही“ बसेको पनि धेरै भयो ।’

मैले बीचैमा भनें–‘तिमी त नेताले जस्तो भाषण गर्न लाग्यौ ।’ होइन, आज बिहान मलाई दिव्य ज्ञान भयो । तपाईं कहा“ हुनुहुन्थ्यो, म कहा“ थिए“ । तपाईं र मेरो कुल फरक थियो । कुनै सर्वशक्तिमान् भगवान्ले हाम्रो भेट गराइदिए, विवाह गराइदिए । अझ म भन्छु–हामी दुवै धेरै बा“चे, दस वर्ष अर्थात् कुनै पनि बेला हामी परमधाम हुनसक्छौं । त्यसकै तयारी गरौं । यो कोठा यहा“लाई तयार पारें, मेरो कोठा मिलाउनै बा“की छ ।’ ज्वालाले यसपछि के–के भनी, मेरो दिमागले ठ्याम्मै टिपेन । म अनायास विगतमा पुगें ।

ती दिन रंगीन थिए । रंगीन सपनाहरू थिए । हामीलाई सबैले मिलेको जोडी भन्थे । न ज्वाला मनमा कुनै कुरा लुकाउ“थी, न म अर्थात् हामी दुवै एउटै डुङ्गाका सहयात्री थियौं ।  बेला–मौकामा टाढाका रिसोर्ट गएर मन बहलाउ“थ्यौं । अनि कुनै रेस्टुरा“मा पसेर आफूलाई मन पर्ने खाजा खान्थ्यौं । म कहिलेकाही“ एक दुई पेग लिन्थें, ऊ स्वीकार गर्थी । अनि ज्वाला फलफूल र अमिलो मन पराउ“थी । कहिलेकाही“ बजार गएर घर र आफूलाई चाहिने सर–सामान दुवैले बोकेर ल्याउ“थ्यांै । पुराना सुखदुःखका कुरा गथ्र्यौं । जिन्दगीमा यत्ति ग¥यौं, गर्न सक्यौं भनेर भगवान्लाई धन्यवाद दिन्थ्यौं । समयको गतिस“गै, जिन्दगीको बा“च्ने क्रममा ज्वालाले पूजा–पाठमा आफूलाई समर्पित गर्न थाली । बिहान–बेलुकी फूलहरूको जोहो, शिवजी, कृष्ण, विष्णुका तस्बिरहरू सङ्कलन गरी पूजा–कोठा सजाउन लागी । दान–धर्ममा बढी ध्यान दिन थाली ।

हाम्रा भावनाहरूमा केही परिवर्तन आउन थाले । यसलाई हामी दुवैले सकारात्मक रूपमा लियौं । अनि कहिलेकाही“ झिना–मसिना कुरामा ठाकठुक हु“दा, राति एउटै ओछ्यानका साथी भएर सुतेपछि बिहान दुवै तरोताजा हुन्थ्यौं । लाग्थ्यो–यही जिन्दगी हो, यही प्राप्ति हो, यही जीवनको सत्य हो ।मेरो ध्यानमग्न स्थितिलाई ज्वालाले भङ्ग गरी, ‘मलाई सक्नुहुन्छ भने सानो चौध इन्चको टिभी ल्याइदिनुहोस्–इन्डियन भए हुन्छ, विदेशी चाहि“दैन । अनि मेरो कोठाभरि देवी–देवताहरूका तस्बिरहरूले सजाइदिनुहोस् । म आप्mनै लोबेडमा सुतेर भगवान्को नाम लिन मन पराउ“छु । यसको अर्थ मैले सम्बन्धविच्छेद गर्न खोजेको बिल्कुल होइन । केवल भोलि हामीलाई बा“च्न र जिन्दगी भोग्न सजिलो होस् भनेर मात्र हो । अरु त के फरक पर्छ र, हामी स“गै खान्छौं, स“गै कुराकानी गर्छौं, स“गै रहन्छौं । केवल कोठा फरक गरौं–त्यो पनि कति टाढा छ र ?’

‘तिमीले धेरै महिनादेखि भनेकी थियौ–तपाईंले हेर्ने च्यानल र मेरो च्यानल मिलेन । म इण्डियाका आस्था, संस्कार, भक्तिदर्शन र नेपालका धार्मिक च्यानलहरू हेरेर आफूभित्र जिउने शक्तिको विकास गर्छु । तपाईं स्पोर्टस्, धारावाहिक हिन्दी सिनेमा हेरेर बढी मनोरञ्जन लिनुहुन्छ । मैले हेरेको बेला–तपाईंलाई दिक्क लाग्छ । हो कि होइन ? लौ भन्नुहोस् । यस्तै तपाईंले हेरेका च्यानलहरू मलाई बोर लाग्छन्, निद्रा आउ“छ । आजदेखि हामी आप्mना रुचिका च्यानलहरू हेरेर आत्मसन्तुष्टि लिऊ“ ।’ ज्वालाले अझ भनी । मलाई लाग्यो–ऊ सत्यको नजिक छे, व्यावहारिक छे । वास्तवमा उमेरस“गै मानिसका भावना, दृष्टिकोण एवं रुचि फरक हु“दा रहेछन् । यस्तो लाग्छ–ती फरक ग्रहबाट, फरक वातावरण र परिवेशबाट आएका हुन् । यस्तै लोग्नेस्वास्नीका बीच समयको अन्तरालस“गै धेरै कुरा रूपान्तरण ह“ुदा रहेछन् । तर ...... तर म भने मणि हराएको सर्पजस्तै भए“ ।

कुनै बिहान प्राणायाम र योग पूरा गरेपछि ज्वालाले अचानक अनुरोध गरी–हजुर, हामी चारधाम यात्रामा नजाने ? हाम्रा छिमेकीहरू सबै जाने तयारीमा छन् । लगभग एक महिना लाग्छ भारतको पूर्व–पश्चिम, उत्तर–दक्षिण सबै ठाउ“का देवी–देवताहरूको दर्शन गर्ने मात्र होइन, त्यहा“को प्रकृति र समाज पनि थाहा हुने । अनि प्रतिव्यक्ति कति लाग्ने रहेछ ? मैले सोधें । ट्राभल एजेन्सीबाट गरेको रे–एकजनालाई ५० हजार लाग्छ भन्छन् । ‘त्यसो भए १ लाखको कुरा आयो । यसपालि त बजेट छैन । अर्को वर्ष सोचौंला ।
ऊ केही बोलिन अर्थात् न हो भनी, न होइन भनी । त्यसपछि ज्वालाले न कुनै प्रसङ्ग उठाई न मैले ।
मैले भुलेको थिए“, फेरि अहिले सम्झिए“–विदेश नजाने हो भने नेपालका मन्दिरहरूमा जाऊ“ । जस्तो कि पूर्वका बराहक्षेत्र, पाथीभरा, पश्चिमका पनि थुप्रै धार्मिक पवित्र क्षेत्रहरू छन् ।

यसलाई पनि मैले कुनै अर्थ दिएको थिइन । हुन्छ पनि भनिन, हुन्न पनि । सायद यी सबको परिणाम हुनुपर्छ–आजको दिन । म सहज हुन खोजें–‘केही छैन । धेरै साथीभाइ श्रीमती र म अलग–अलग कोठामा सुत्छौं भन्थे । यसका धेरै कारण होलान् । अलग सुते पनि तिनको सम्बन्ध यथावत् छ । यस्तै म पनि तयार छु । एउटा राम्रै टिभी भोलि ल्याइदिउ“ला–केही छैन । तर तिमी भगवान्–भक्तिमा लीन भएर सुत्न सक्छ्यौ । मलाई कठिन होला कि ? तपाईंको कुरा ठीक हो । दिन अवश्य आउनेछ–हामी मर्छौं–मर्छौं । त्यसलाई अहिलेदेखि सहज र सरल बनाउ“दै जाऊ“ भन्ने मेरो चाहना हो । हामी जो पहिले गए पनि दैनिक–जीवन राम्रैस“ग बिताउन सकौं  भनेर नै मैले .... फेरि ऊ भावुक भई र रुन खोजी । म पनि छटपटाए“ ।

‘भोलि हामी बजार जाऊ“ र आफूलाई चाहिने सबै सामान किनेर ल्याऔंला । आज मैले बैंकबाट अलिकति रुपैंया“ पनि झिकेको छु ।’ मैले कार्यक्रम बनाए“ ।‘म एक किसिमले जोगिनी वा भक्तिनी भएर बा“की जीवन बिताउन चाहन्छु । विगतका सारा कुरा भुलेर नया“ बाटोमा हि“ड्न चाहन्छु ।’ ज्वालाले अझ स्पष्ट गरी । साबिकझंै खाना खायौं । केही समय घर–व्यवहार, तराईका जग्गाका कुरा भए । राति सुत्ने बेलामा जीवनमा पहिलो पटक श्रीमती र म अलग कोठामा थियौं । केही समय टेलिभिजन हेरें । कान्तिपुरको समाचार सुनेर आफूलाई अप टु डेट बनाए“ । अनि इण्डियन टेलिसिरियल र सिनेमा हेर्न थालें । तर त्यहा“ आएका कुनै पात्र वा चरित्रले, घटनाले मलाई रत्तिभर छोएन । ठ्याम्मै निद्रा लागेन । विगत सम्झिए“, वर्तमान सम्झिए“ र भविष्य सम्झिए“ ।

किन–किन आ“खा रसाएर आए । डा“को छोडेर रोऊ“जस्तो लाग्यो–ज्वालाको लीला सम्झेर । आखिर उसले यस्तो निर्णय किन लिई ? के यो आवश्यक थियो ? अनि एक किसिमले लाग्यो–ज्वालाले मलाई किन र केका लागि दण्ड दिएकी हो । मनको कुनै कुनामा भूकम्प गयो–के ज्वाला ब्रह्मलीन भई र म यस संसारमा एक्लिए“ । कुनै रंगीन रातहरू थिए । हामी भावी योजना र सपनाहरू बुनेर रात छर्लङ्ग काट्थ्यौं । हाम्रा जिन्दगीले भोगेका, भोग्दै गरेका यथार्थहरूमा छलफल गथ्र्यौं अनि न्यानो अंगालोमा धेरै घण्टा बा“धिएर दुवै जनाले शारीरिक तृप्ति लिन्थ्यांै । मनमा आयो–एउटा लोग्नेमान्छेलाई बा“च्न स्वास्नीमान्छेको सृष्टि ब्रह्माले गरेका रहेछन् अथवा स्वास्नीमान्छेका लागि लोग्नेमान्छे ।

समयको निष्ठुर चक्रले शरीर समाप्त हु“दै जा“दो रहेछ  र मानसिक रूपले हामी भावी परम सत्यको खोजीमा हु“दा रहेछौं । के ज्वालाले जीवनको त्यही परम सत्य खोज्न चाहेकी हो । यस्तै अनेकौं दुःस्वप्नहरू तरङ्गित हु“दै निद्राविहीन बिहान भयो । म उसको ढोका ढकढकाउन पुगें । धेरैबेर ढोका खुलेन । लाग्यो–ऊ भगवान्को नाम लिएर जप गरिरहेकी छे । हुनसक्छ–प्राणायाममा व्यस्त छे । म चुपचाप फर्केर र बाहिरको ट्वाइलेट प्रयोग गरें । त्यसपछि फेरि अनायास उसको ढोका ढकढकाउन पुगें । उसले बिस्तारै खोली र भनी–तपाईं उठिसक्नुभयो । निद्रा त राम्रो प¥यो ? म रातभरि सुत्न सकिन ज्वाला, त्यसरी सुत्ने मान्छे, ठ्याम्मै निद्रा परेन । म तिमीलाई सोध्न आएको–मैले के अपराध गरें र मलाई दण्ड दि“दैछौ ।

ऊ बोलिन । उसको अनुहारमा देदिप्य ज्वाला दन्किरहेको देखें । त्यहा“ मलाई सारा देवीहरूको दिव्य स्वरूप वा अनुहार चम्किरहेजस्तो लाग्यो । म भयभीत भए“ । मलाई उसको पाउ छोएर प्रणाम गरौं कि भन्ने लाग्यो । म सा“च्ची नै रुने वा चिच्याउने उपक्रममा थिए“ । सारा पृथ्वीमा प्रलय भैरहेछ .... म डराए“ । ‘तपार्इंले यो परम सत्यलाई कसरी लिनुभयो म जान्दिन । तर मैले केवल भोलिका लागि हामी दुवै तयारी गरौं अथवा भविष्यमा सुःखद् र सकारात्मक मानसिक चेत लिऊ“ भन्ने उद्देश्य राखेकी हु“ । यसलाई दण्ड नभन्नुहोस् । विन्ती छ मेरो देवता,’ उसले मेरो पाउ छुन खोजी । म पछि हटें । मलाई लाग्यो–हामी दुवै जना स्त्री–पुरुष सम्बन्धको नया“ परिभाषा खोज्न लागेका छौं, नवीन दार्शनिक सत्यको उद्घाटन गर्न लागेका छौं । 

बाहिर घाम झुल्कन लागेको थियो । हामी चिया पिउन लाग्यौं । मैले यो पीडादायक स्थितिलाई सहज बनाउने प्रयास गरें ।