? 
Liked by
चुनावको बेला अनि ध्वाँसेको ट्राजिडी- वुधलाल राजवंशी
गाउँमा सानो खरको छानो भएको घर, तर लिपपोत गरेर हाम्री आमा चिटिक्क वनाउनुहुन्थ्यो घरलाई।हामी कहिले देखि यहाँ थियौँ धेरैलाई थाहा छैन। हाम्रो वाहुन क्षेत्रीको जस्तो वंशावली नभएर पनि होला!झुरुप्प परेको वस्तीमा हाम्रा करिव चालिस घर थिए यो गाउँमा। करिव पाँच छ घरको एउटै आगन,एउटा पानी तान्ने कल, घरै पिछेका दुई चारवटा हाँसहरु।हाँस पाल्ने पोखरी पनि हाम्रो घर पछाडीपट्टी हाम्रो हजुरवुवाहरुले वनाउनु भएको थियो। हाम्रा हजुरवुवाहरु राम्ररी नेपाली पनि वुझ्दैन थिए। हामी भने स्कुलका किताव नेपालीमैँ पढ्नु पर्ने भएकोले वुझ्थ्यौँ। हुन त मैले स्कुल सात किलासमैँ छोडेँ तर पनि नेपाली भने मेरो राम्रो थियो।
स्कुल छोडेपछि म सामान वारपारको व्यापारमा लागेँ।ढाट मेचीनदिमा थियो, अनि छोटी भन्सारहरु थीए।विचमा त मेची नदि कटेपछि सामान त्यसै वारपार भइ हाल्थ्यो।पैसा कमाउने सजिलो माध्यम थियो त्यो! थोरै पढेको मान्छेलाई रोजि रोटीको राम्रो प्रवन्ध वन्यो।त्यहि वाटो गरेर चोरी गरेका गाई गोरुहरु पनि ओसार पसार हुन्थे। मैले सुनेको ति गाइ गोरुहरु इन्डियाको पशु चोरी वेचविखन गर्न वनेको ठूलो चोर वजार मा विक्री हुन्थे अरे!
मेचीको सिमा फेरि रहन्थ्यो। राता रात दशगजाका पिलरहरु सर्थे। हाम्रो आफ्नै आँखाले देखेका छौँ। न सरकार वोल्थ्यो, न प्रहरी न प्रशासन। कति निरिह छौँ हामी जस्तो लाग्थ्यो।विस्तारै विस्तारै गाउँमा समानताको नारा गुन्जियो। अव पहिचान सहितको संघियता, आदिवासीहरुलाई प्राथमिकता, समानता दिनुपर्ने जस्ता नारा लिएर युद्द शुरु भयो। ति सिद्दान्तहरुमा यस्तो चमक थियो कि , पुराना सवै पार्टी काला लाग्न थाले, राजा त भित्रवाट धमिरा लागेको रुख जस्तो ढल्न नै आँटेका थिए।म पनि युद्दमा नै लागेँ। किनकी वाहुनवाद समाजमा हावी भएर धनी र गरिव विचको खाडल झन झन वढ्दै गएको मैले आँफैले महसुस गरे। वाहुनहरु पछि यो गाउँमा आएर आफू गाउँको राजा भए जस्तो गरेर हैकम चलाउँथे भने हामी पुर्खौँ देखी वसेकाहरु भने उनीहरुको कुरामा हो मा हो मिलाउँथ्यौ।म युद्दमा लागि सकेपछि यो कुरा हाम्रो समुदायमा वुझाउन तिर लागेँ। जरा नभएका अरु पार्टीहरु र चुरो नभएका राजाको शासन, जनतामा छाप छोड्ने हामीले राम्रो अवसर पायौँ।
ध्वाँसे सँग मेरो भेट युद्दको क्रममा नै भएको थियो। ध्वाँसे यस क्षेत्रमा प्रभाव जमाउन सफल मान्छे हो भन्ने मैले त्यहिँ पत्ता लगाएँ।उसको र मेरो भेट विच विचमा पनि भइ नै रह्यो।सामन्ती सोचकै कोखवाट जन्मिएको भएता पनि उसमा क्रान्तीको ओज थियो। उ जहिल्यै रापिलो थियो त्यसैले गाउँका मान्छे उसको पछि पनि लाग्थे।म ध्वाँसे भन्दा करिव पन्ध्र वर्षले जेठो थिएँ, राजनितिमा पनि परिपक्व । चुनाव ताका पार्टीमा यो क्षेत्रमा कसलाई टिकट दिने भनेर धेरै चर्का चर्की भयो। हर्क वस्नेतलाई दिने कुरामा हामीले ठूलो विरोध गर्यौँ,हामीले हाम्रो पहिचानको कुरा राख्यौँ । धेरै सोचविचार पछि पार्टीले मलाई टिकट दिने भयो।टिकट पक्का भएपछि ध्वाँसेले मेरो छेउमा आएर भन्यो
"चिन्ता नलेउ दाई , वाहुन क्षेत्रीको भोट हामी तिरै झर्छ। मलाई थाहा छ ती भोटहरुको चावी !"
उसले चुरोट निभाएर ठुटोलाई यसरी कुल्चियो मानौँ ठूटोको घाँटी न्याकेर उ मार्न चाहन्छ। चुनाव साम, दाम ,दण्ड ,भेद सवै लगाएर भए पनि जितिनु पर्छ। म सँग ध्वाँसे थियो र ध्वाँसे ति सवै जान्दथ्यो।
************** **************** ***************** *************** ***************
त्यो रात मलाई भट्टिमा नै जान मन थिएन । म लुकिछिपी त्यहाँ गएको थिएँ । आफ्नो अनुहार नराम्रा ठाउँहरुमा नदेखाउनु पनि मेरो आवश्यकता थियो चुनावको लागि। ध्वाँसे भने मलाई पर्खिरहेको थियो त्यहिँ।
"दाइ तिमी जहाँ पनि ढिलो गर्छौँ, यस्तो सुस्त नेता मैले कहिँ देखिन !" ध्वाँसे म ढिलो गएको मा थोरै रिसायो।मैले प्रतिकृया जनाइन। मलाई वोकेर आउने मोटर साइकलवाला वाहिर नै वस्न खोज्दै थीयो।
"भित्रै आइज न !" मैले उसलाई पनि भित्रै वोलाएँ।
"के खान्छस् त ?" मैले ध्वाँसेलाई सोधेँ।
"आज त खाने हैन दाइ पिउने हो !" उ गम्भिर थियो। म चुप थिएँ । हामी विचको मौनता टेवलको गिलासको ठक्करले मात्र टुटेको थियो।
"हैन आज अचानक यस्तो वेला तँलाई पिउने सुर कहाँ वाट चढ्यो म सँग !"
मैले पहिलो चुस्कीमैँ प्रश्न राखेँ। न ध्वाँसे सँधै पिउँथ्यो, न म सँधै पिउँथे। तर ध्वाँसेले आज फर्माइस गरेको थियो। म हाम्रै कोहि कार्यकर्ताहरुलाई खुशी पार्नु पर्ने होला भन्ने सोचमा आएको थिएँ । तर यहाँ उ एक्लै थियो।
"कहिलेकाहिँ नपिए वाँच्न गाह्रो हुन्छ दाइ!"
"ट्राजिडी पर्यो कि के हो ?" मैले ठट्टा गरेँ । उसले पुलुक्क मेरो मुखमा हेर्यो।
"आज विहे छ मोरीको !तिमी मेरो अनुहार कति राम्ररी पढ्छौ है दाइ ?"
मेरो ठट्टा वास्तविकतै रहेछ। म ध्वाँसेलाई त चट्टान नै ठान्थेँ। तर पहाड पनि रसाउँछ नेपालमा !एक छिन त के वोल्ने के वोल्ने पत्तै पाइन।
"तँ जस्तो लक्का जवान,पार्टीमा यति रवाफ भको ,पाइहाल्छस् नी कोहि केटी !किन घोत्लिएर वस्छस् त ?"
"नापियो !" उसले आँफैले आँफैलाई लोपार्यो।छेवैको मान्छे त्यो देखेर हाँस्यो। ध्वाँसेले आँखा तरेर उसलाई हेरेपछि भने त्यो मान्छेको मुस्कान हरायो।उ आफ्नो गिलासमा नै व्यस्त भयो। तर ध्वाँसेले अझै आँखा तर्न छोडेन।
"यहाँ झगडा नगर है भाइ !" मलाई आफ्नो इमेज नै विग्रिने हो कि भन्ने डर पनि लागेर आयो। उ एक छिन चुप वस्यो। मान्छे जव चुप हुन्छ मनमा के चलेको पत्तै लाग्दैन। तिँ माथी कालो कालो अनुहारको ध्वाँसे अनि लोडशेडिंग। हुन त म पनि गोरो छैन।म रातो वर्ण भएकोले मेरो नाममा लाल थपिएको अरे । वुधवार जन्मेकोले वुध अनि रातो वर्णले लाल !
"मैले उसको लागि के के गरिन दाइ, मोरीले सवै विर्सी !"
"माया गर्नु एउटा कुरा हो भाइ देखाउन जान्नु अर्को कुरा !" म अचानक दार्शनिक वनेँ। मोरो पहेँलो झोल जहिले जहिले भित्र छिर्छ, हजारौँ दर्शन वाहिर निकाल्छ।
"पहिला स्कुल पढ्दा पनि सरसँग सल्केकी भनेर खुवै हल्ला थियो, मै अन्धो थिएँ उसको मायामा !" उसले एकै घुट्कीमा गिलास रित्यायो।मुख विगार्यो।मुख रक्सीले विग्रेको वा त्यो केटीको सम्झनाले मैले छुट्याउन सकिन।
उसले शान्तीको कुरा गरेको मैले पत्तो पाएँ। विहेमा मलाई पनि बोलाएका थीएँ , गाउँको प्रभावशाली नेता भएको हैसियतले । म पनि त्यहिँ गएर सवै सँग भेटघाट गरेको थिएँ। अनि हाम्रो विहामा फजुल खर्च यति धेरै गरिनुहुन्न भन्ने विषयमा मैले त्यहिँ दुई चार जना सँग वहस पनि गरेको थिएँ। केटो सानो दारको , इन्जिनियर रहेछ। ध्वाँसेको र शान्तीको माया को कुरा पनि मैले सुनेको थिएँ। पछि शान्तीले ध्वाँसे सँग भेट्न पनि मानिन अरे भन्ने पनि मैले सुनेको थिएँ। केटीहरु यस्तै हुन्छन् राम्रो केटा छानी छानी हिँड्छन् लुगा छानेजस्तो।यो भने अव रक्सीमै डुव्ला जस्तो छ।
"अव के देवदास नै हुने हो त ?" मैले उसलाई हेर्दै प्रश्न राखेँ।
उ चुप भयो एकछिन। हाललाई त्यो प्रश्नको उत्तर उ सँग छैन ।
**************** ******************* ***************** *************** **********
"अनि थापाकाजी सँग केहि कुरा भयो त ?" मैले प्रसंग वदलेको थिएँ। थापाकाजीलाई पार्टीमा राख्नुपर्ने सुझाव ध्वाँसेले नै दिएको थियो। त्यो कुराले थोरै हल्लीखल्ली पनि भएको थियो। किनकी उ राजावादी भएको कुरा त गाउँ भरी विदितै कुरा थियो। तर शक्ती सन्तुलन र भोट व्यांक कलेक्सन को लागि थापाकाजी हामीसँग हुनु चुनावी नजरले आवश्यक रहेको मैले पनि वुझेको थिएँ। ध्वाँसेले हाँस्दै एउटा हिन्दी डाइलग पनि हानेको थियो " वक्त आने पर गधेको भी अपना वाप वनाना पड्ता है साथिहरु !" । मलाई मनमनै पोलेको थियो अव हामी पनि गधाकै वच्चा हुने भयौँ भनेर !
"जानुपर्छ दाइ , तिमी हतार गर्छौ के वढी !" उसले फेरि एक घुट्को लायो। कहिले मलाई सुस्त भन्छ ,कहिले हतार वढी गर्ने ! उसका त कुरै एक आपसमा वाझ्छन्।
"वुझ्यौ दाइ ,मैले कस्ता कस्ता केटी सँग रमाइलो गरेँ, तर त्यो र म चियावारीमा एक्लै हुँदा समेत छुन पनि दिइन , मैले केहि भनिन सहेर वसिरहेँ , यो मेरै हो, हतार गर्नु हुन्न भनेर । केटीको मामलो गडवड हुँदो रहेछ। सकेसम्म हतार गर्नु पर्ने रहेछ। नत्र हेरेको हेर्यै भइने रहेछ। "
उ फेरि आफ्नै टपिक्समा फर्कियो।कसलाई के को धन्दा कसलाई के को धन्दा घरज्वाईँलाई खानकै धन्दा भनेजस्तो। चुनावको चटारो विचमा ध्वाँसेको ट्राजिडीले मलाई ठुलै असर पार्ने पो हो की , मलाई डर लाग्न थालेको छ।आखिर मा ध्वाँसे मेरो दाहिने हात हो,उसले यो गाउँ चिनेको पनि छ र कसलाई कसरी फकाउने मनाउने हो सवै थाहा छ।
"हेर दाई मेरा पाखुरा हेर !" उसले आफ्नो हात खुम्च्याएर शर्ट माथी सम्म पुर्याएर आफ्नो पाखुरा देखाएको थियो। म उसले अह्राए वमोजिम उसको पाखुरा हेरिरहेँ। "चाहेँ भने त्यसको वुढोको दाँत झार्देर,जिउ कर्याक कुरुक पारेर हस्पिटलमा भर्ना गर्दिन सक्छु! मोरो इन्जिनियर रे, सुकुटे छ अरे, शान्तीको सामुन्नेमा त फिस्टो देखिन्छ अरे !कहाँ सलमान खान छोडेर कादर खान समाती मोरीले !"
चुनावको टाइममा यस्तो नगर भनेर भन्न मन लागेको थियो। तर के सुनोस् उसले। भोली यो सँग फेरि कुरा गर्नुपर्ला मनमनैँ सोच वनाएँ मैले। मान्छे मायामा पनि छ ,अनि मातेको पनि छ यत्तिखेर त उसले कसैले भनेको टेर्दैन।
"अव नथप, घर जानुपर्छ, पर्खि तँलाई घर लैजाने मान्छे खोज्छु !"
"वैरागीको जहाँ रात त्यहिँ घर दाइ ! एउटा लास्ट पेग थपौँ न !"
"छोड्दे न , ह्या !"
"तिमीलाई चुनावमा म चाहिन्छ कि चाहिन्न ?भन दाइ एक पेगको लोभ गर्छौ की चुनावको ?" उसले मलाई घुर्की लायो।
" ल ल खा खा !" माया गर्यो भने टाउको टेक्छन मोराहरु ।
"आज तिम्रैमा जान्छु म, जाँड खाएर गयो भने वाउ रिसाउँछन!"
"साहिँलीको मा जा न त !" उसकी अर्की आइटम छ साहीँली मगर्नी । यसको सवैभन्दा ठूलो खरावी नै यहि केटी भनेपछि दुई खुट्टा टेकेको भए पनि पुग्छ।
"साहिँली त वाउको पनि वाउ ! परैवाट गन्हाएको थाहा पाउँछे। फेरि अव त वुढी पनि भइछे, यसपाली त कस्तो वुढी लागी।"
"मोरो चुस्न पाउन्जेल चुसिस आँप ,अहिले कोयो खल्लो छ भन्छ !"
"चुस्ने त आँपनै हो नि दाइ, कोयो चुस्ने, खोयो खाने गर्न थाल्यो भने त कहाँ जीउ लाग्छ र !"
उ खिस्स हाँस्यो।
अन्तिम पेग टुंग्याए पछि मैले पल्याक पुलुक यता उता हेरेँ मान्छे त्यति भिँड छैनन् । घडी हेरेँ साढे दश वजेको थियो।एउटा भेन फोन गरेर मगाएँ।आज ध्वाँसे मेरैमा सुत्न जान्छ अरे! जड्याहाँ वोकेर जाँदा वुढी रिसाउली कि भन्ने अर्को पिर छ।