मेरो आत्मस्विकृती:ध्वाँसे

मेरो कथाको पहिलो अध्याय टुंग्याउँदैछन् मेरा छेउछाउका, मेरा समाजका ,मेरा नजिकैका, मलाई मन पराउने, मेरो शरिर मन पराउने, मेरो आत्मा मन पराउने, मेरो सुगन्ध मन पराउने, मेरो वोली मन पराउने , मेरो कपाल मन पराउने अनि मलाई घृणा गर्ने, मेरो छायाँलाई घृणा गर्ने, मेरो कपाललाई घृणा गर्ने, मेरो व्यक्तित्वलाई घृणा गर्ने हरु मिलेर। कथा , मेरो आत्मवृत्तान्त आज दोसाँध मा उभिएको छ । माथिको मेरो जीवनका चिरा चिरा नियालेर केस्रा केस्रा केलाएर पढ्नेहरुले पक्कै मलाई अहिले सम्म घृणा नै गर्दैछन्। म उनीहरुलाई दोष पनि दिन्न। किनकी मान्छे , वाचक , जहिलेपनि सत्यलाई टेकेर उभिन्छ। हामी त उसको छायाँलाई पो सत्य भन्छौ। उसले के टेकेको छ त कसैले हेर्दैनौँ। मात्र उसले जन्माएको छायाँ हाम्रो लागि सत्य वन्छ । उसले परावर्तन गरेको प्रकाश हाम्रो लागि सुर्य वन्छ । मेरो कथा पनि त्यसवाट अछुतो छैन, म अरुको प्रकाशमा देखिँदैछु। नाम जस्तै म ध्वाँसो परेको कालो देखिनु कुनै नौलो हैन।तर कथा खुल्दै जानेछ। मेरो यात्राका नयाँ नयाँ सहयात्रीहरुसँग मेरो कथाले अर्को आयाम पाउनेछ भन्ने मलाई आशा छ।

सानैदेखि म स्कुलमा कहलिएको गुण्डो। खै मान्छे मलाई किन गुण्डा देख्थे । म त आफुलाई नाइके ठान्थे। अरु मेरो पछि लाग्थे भने त म नेतृत्व कर्ता पो भएँ त!नेतृत्व जहिले पनि आश वाट जन्मन्छ। मलाई लाग्छ म सानैदेखि अरुको आशलाग्दो पात्र थिएँ।पढाईमा म कमजोर नै हो। तर यो मान्छे अनुसारको नहुने पढाई, खै के पढाई। यदि म नेतृत्वमा ठिक थिएँ भने त मलाई त नेतृत्वकला , वाककला पो सिकाइनु पर्थ्यो त, वा योजना कसरी वन्छ भन्ने खाले केहि सिकाइनु पर्थ्यो, तर मलाई पनि उहि शाहवंशका राजा कहिले जन्मे ,कहिले मरे, रामायणमा राम कति वर्ष वनवास गए, खरायो र कछुवाको दौडमा कछुवाको जित किन र कसरी भयो नै सिकाइयो। खरायो जस्तो विजुलीको गति भएको विध्यार्थीलाई न त्यो कथाले तान्यो न ति कितावहरुले नै !

स्कुलमा तान्ने त एउटी मात्र थिई "शान्ती " ! मोरीको हाँसोको कुरै नगरौँ। दाँत हुनकी अनारदाना।आँखा भुक्लुक्क परेका ,ठूला, पिर्लिक्क उठ्दा हजारौँ भाव एक्कै चोटी समुन्द्रका लहरहरु जस्तो उठेर आउने। कम्मर छिनेको ! उसले हिँडेको मात्रै हेर्न पनि म उसको घरको अलि पर साइकल रोक्थेँ।

"जान्छेस् ?" नजिकै साइकल लगेर आँटले एक दिन भनेथेँ। उ मुसुक्क मुस्काइदिई ! त्यो मुस्कान "जान्छु " हो वा " जान्न" मैले परवाह नै गरिन। साइकल रोकेँ। उ सुस्तरी पछाडी चढी। किन अघी चढिन ? त्यहि दिक्क लाग्यो।तर पनि उसको सुवाष मेरो साइकलले वोकेको थियो।

****************** ***************** ******************* **********************

"तेरी शान्तीलाई त त्यो खुइले सरले पनि मन पराउँछ जस्तो छ !" एउटा साथिले मलाई खुसुक्क सुनायो।

"नचाहिने कुरा गर्छस् ?" मैले उसको कलर समाएँ।

"यसो याद गर त कस्तो इत्तरिएर कुरा गर्छ शान्ति सँग!" उसले मेरो हात अलि खुकुलो पार्न खोज्दै भन्यो। हुन पनि हो, उ त मात्र मलाई सचेत गर्न खोज्दैछ। विध्यार्थिमा त शान्तीलाई आँखा लाउने हिम्मत कस्को । उ त ध्वाँसेकी शान्ती हो !

********************** ***************** ****************** ****************

त्यो दिन प्रार्थनामा शान्तीले स्कुलको ड्रेस लाएकी थिईन। आठ र नौको लाइन नजिक नजिकै नै हुने गर्थ्यो।

"ड्रेस किन नलाएकी ?" खुइलेले शान्तीको फ्रक हेर्दै सोध्यो।

"सर धोएको सुकेन !" उसले डराउँदै जवाफ फर्काई । म शान्तीलाई हेरीरहेँ।

"ल ल ,भोली देखि चाहिँ लाउनु है, यस्तो राम्रो पढ्ने मान्छे अनुशासनमा पनि वस्नुपर्छ!" उसले शान्तीको टाउको मा हात राख्दै भन्यो। मलाई उसको हात त्यहिँ काटिदिउँ जस्तो लाग्यो। मैले त छोएको छैन अहिले सम्म शान्तीलाई।

"तैँले कपाल कहिल्यै नकाट्ने भइस् हैन, लाइनवाट वाहिर निक्ली !!!" उसले मलाई लाइनवाट वाहिर निकाल्यो ! हो मलाई खुइले कहिल्यै मन परेन। म स्विकार्छु ,खुइले मरेर गयो तर मन परेन।

****************** *************** *************** ********************* ******

हामी दिउँसो कक्षा हाँपेरै भए पनि साहिँली भाउजुकोमा क्यारेम खेल्न जान्थ्यौँ। तिनी मलाई हेरीरहन्थिन। के देख्थिन देख्थिन हेरी रहन्थिन।एक दिन मैले खुइलेलाई पनि देखेको थिएँ साहिँली भाउजुको दोकानमाँ। उ निस्केर गएपछि पनि भाउजु हाँस्दै थिइन्। खुइले भने कसैले देख्लानकि जस्तो गरी फटाफट हिँडेको थियो। तिनी तिस त कटेकी पक्कै थिइनन् । मात्र व्यवहारले थिचेको, तर पनि पोटिलो शरिर, वैँश त चुहिन्थ्यो तप तप! मलाई उनीसँग वोल्न खुव रमाइलो लाग्थ्यो। राती राती सपनामा शान्ती र साहिँली भाउजुलाई पालैपिलो देख्थेँ। साहिँली भाउजुलाई देखेको दिन भने ओछ्यान भिजेको हुन्थ्यो।तर मेरो सपना सपना मात्र रहेन।एक दिन एक्लै पारेर साहिँली भाउजु र मैले सपना साकार गर्यौँ।त्यसपछि सपना देखिन वन्द भयो। उसको वुढो मगर दाई केहि थाहा पाउँदैन थियो। मलाई भने घरमा वहाना वनाउनको धौ धौ। साँझमा चियावारीमा शान्तीलाई भेट्न जा, अनि वेलुका साहिँली भाउजुलाई। वा आमा छोरो पढ्न थाल्यो भनेर खुशी हुन्थे। म पनि खुशी नै थिएँ।

शान्ती वेला वेलामा खुइलेको कुरा गर्थी। किन किन उसलाई आदर गरेर राम सर भनेर वोलाएको मलाई मन पर्दैन थियो। उसले गर्दा स्कुलको रिजल्ट राम्रो भएको यस्तै यस्तै कुरा गर्थी। मलाई साह्रै रिस उठेपछि म सोध्थेँ

"तँ मलाई वढी माया गर्छेस् की तेरो राम सरलाई ?"

 उ मात्र छ्या भनेर टारिदिन्थी। मेरो प्रश्न पुरा हुन्थ्यो। उसको उत्तर अधुरै !

वरु साहिँली भाउजुसँग रातमा जे मन लाग्यो त्यो रजाईँ गर्न पाइन्थ्यो।शान्ती सँग सकपकाएर वस्नु पर्थ्यो।एक दिन भाउजुले अनायसै भनिन्

"तँ सँग चुपचाप केहि नगरी वस्न त केटी मान्छे अघाएकै हुनुपर्छ!"

त्यो दिन मैले शान्तीलाई घुर्की लगाएँ। तै पनि शान्तीले टेरिन। के उ अघाएकी नै हो त ? कसले मेट्यो त उसको प्यास ? किन किन खुइले को तस्विर मेरो दिमागमा घुमिरह्यो! हुन त उसले विहे गरिसकेको थियो। तर पनि म पनि त साहीँली भाउजुको मा जान्छु। लोग्नेमान्छे सवै मै जस्तै त हुन् !

******************* ***************** *************** ***************** *********

त्यति वेला जनक्रान्ति जोडतोडमा थियो। म पनि वाध्यताले क्रान्तिमा तानिएको थिएँ। तर त्यहाँ छिरेपछि मलाई त्यहाँको संसार गज्जपको लाग्यो। परिवर्तनको समाज, हाम्रो समाजको परिकल्पना। जहाँ शक्तिशाली हरु परास्त हुनेछन् । अनि हामी जस्ता सर्वहारा हरु शक्तिमा हुनेछौँ। शासन हामीले चलाउनेछौँ। म विस्तारै विस्तारै घुलमिल हुँदै गएँ।

त्यो साँझ हामी पार्टीको आगामी कार्यक्रमको लागि चन्दा उठाउन खटिएका थियौँ। पहिलो चरण सिद्दिए पछि चन्दा दिन नमान्नेलाई डराउने निति स्वरुप मलाई छानेर पठाइएको थियो। राम प्रसाद काफ्ले को नाम देख्ने वित्तिकै मेरो आँखा चम्किएको थियो।हामी योजना अनुरुप नै उसको घरमा पुग्यौँ। ढोका ढक ढक गर्यौँ । उसलाई वाहिर तानेर लिएर आयौँ र कुरा शुरु गर्यौँ। तर उसले डराउने छाँटकाँट देखाएन। मलाई अचानक शान्तीको याद आयो।साहिँली भाउजुको कुराको याद आयो।मैले खुकुरी माँगे अनी छप्काइदिएँ। रगतको फोहोरा घाँटीवाट निस्कियो। मेरो अनुहार रक्ताम्मे भयो। साथैमा आयो एउटा आइमाइको आवाज "नाई !!!" भनेर। उनीहरुको घर थोरै भित्र थियो। खेतहरुको विचमा आवाज त्यहिँ विलायो।

म भित्र छिरेँ। उसकी श्रीमति अचेत ढलेकी थिई।एउटा साथिले अचानक नसोचेको कुरो खुट्यायो।

"ला यसले त भुँडी वोकेकी छे कि के हो?"

मेरो अनुहार पसिना पसिना भयो। आवेश सेलायो। पछुतो लाग्यो। नमारेकै भए हुन्थ्यो। यो मेरो पहिलो थिएन। तर यसमा कारण थीएन। मैले आफूलाई मन वुझाउने धेरै कारणहरु खोजेँ ।अहँ उसको भुँडीभित्रको वच्चाले मेरा सवै कारणहरुलाई परास्त गर्यो। त्यसको दुई तिन दिन सम्म म झोक्राएर वसेँ। पार्टीले मेरो स्थितिलाई ध्यानमा राखेर मलाई पश्चिम सरुवा गर्यो। मैले गाउँ छोड्नुपर्ने भयो।तर त्यो चित्रले मलाई छोडेन। अचेत स्त्री,ढलेकी । उठेपछि उसलाई एक्लो संसारको आभाष हुनेछ। हो मैले गल्ती गरेँ।के सवै गल्ती माफि लायक हुन्छन ? वा यो थिएन ?

thaney and serial thanks for the comment , अन्य पढिदिनुहुने लाईक गरिदिनुहुनेहरुलाई धन्यवाद...

दोश्रो अध्याय

ध्वाँसे दाई योद्दा नै हुन् , नेता होइनन् – कान्छो

साँझ परिसकेको थियो तर शहर चकमन्न भने भएको थिएन।हुन त पाटनका गल्लीहरुमा अँध्यारो अलि चाँडै छिर्छ अनि उज्यालो अलि चाँडै अस्ताउँछ। परेवाको सुली इँटाको त्यो वाटोमा छरिएको हुन्थ्यो।तर अँध्यारोको सुन्दरता हेर , सवैलाई निल्छ ,फोहोर पनि देखिन्न अनि सुन्दरता पनि। धेरै पछि ध्वाँसे दाइले मलाई वोलाएपछि म हतारिँदै त्यो गल्ली छिरेको थिएँ।हामी सामान्यतय संकटकालमा कहिलेकाहिँ त्यो पसलमा भेट्थ्यौँ। जव शहरलाई कर्फ्युले निल्ने गर्थ्यो, त्यो भट्टीकि साहुनी पछिल्तिरको ढोका खोल्दिन्थीन अनि हामी लुसुक लुसक आफ्ना पर्चा छर्ने गर्थ्यौँ शहरभरी।भट्टीकी साहुनीको छोरो पनि जनयुद्दमा शहादत पाएपछि छोराको आत्माको शान्तीको लागि क्रान्तिमा होमीएकी थीईन्।शान्तीको लागि युद्द !! कस्तो अनौठो सत्य...... तर आज संसार फरक भएको थियो। शान्ती प्रकृयामा लागेको पनि धेरै महिना वितिसक्यो। चुनाव नजिकिँदै छ। अचानक ध्वाँसे दाइले मलाई फोन गरे। मेरो नम्वर पत्ता लाउन हम्मे हम्मे परेको गुनासो पनि गर्दै थिए। तर समयले मेटाउदै लगेको सम्वन्ध मोबायलको एक रिंगले फेरि नजिक ल्यायो। हामीले साँझ सँगै विताउने निर्णय गर्यौँ।

"धेरै समय लगाइस् त !" दाइले म तिर हेर्दै प्रश्न राखे । प्रश्न भन्दा पनि कुराको नियमित शुरुवात भनौ।अनुहारमा दाह्री टाटेपांग्रे। दाइलाई चाँडै वुढ्यौली लागे जस्तो! हुन त त्यति साह्रो वुढा होइनन् यी मान्छे ! धेरै भए भने तिस होलान्!

"वाटोमा फसियो के दाई !" मैले पनि नियमित नै उत्तर फर्काइदिएँ! आजकल उत्तर हरु पनि प्रश्न जस्तै रेडिमेड भएका छन् !

"आजकल त पुलिसको पनि डर छैन, के मा फसिस हौ?" उनले मेरो रेडिमेड उत्तर मा थोरै मसाला खोजे

"पाटनको गल्लीमा फस्नलाई पुलिसनै त के चाहिन्छ र दाई? वाटा वाटामा फस्न योग्य धेरै सम्झनाहरु छन् नि !" म खिसिक्क हाँसिदिएँ।

"तँ अनि तेरो कुरा !" पहिलेको जस्तो धेरै वोलिरहेका थिएनन् ध्वाँसे दाई। ध्वाँसे दाइका गफ हाम्रो साँझ कटाउने माध्यम वन्थे पहिला पहिला ! अचम्मको मान्छे होमिएको थियो क्रान्तिमा.।सिमा र अनुशासन भएको झुण्डमा एउटा स्वतन्त्र पंक्षी उडान भर्न जमर्को गरेजस्तो थिए ध्वाँसे दाई ! मेरो अरु सँग खासै कुरा मिल्दैनथियो। किनकी उनीहरुलाई मर्ने र मार्ने वाहेक आउँदैन थियो।तर ध्वाँसे दाई भने खुट्टा धुँदै गरेका छापामार वहिनीका पिँडुला हेर्दै मलाई आँखा झिम्क्याउँथे।

"वहिनीहरु हुन के दाई !" म कारवाहीको डरले हच्किँदै भन्थे..

"तेरै वहिनी होली!" उनी ति कुरालाई पनि हावामै उडाइदिन्थे।

*************** ************** **************** *************** *****************

"अनि दाई के खाम् त?"

"यहाँको त छ्यांग नै त होला नी ? क्रान्तिकारी छ्यांग हैन दिदी?" दाईले साहुनीलाई जिस्क्याए

"भाइहरु धेरै पछि देखियौ नी शहरमा!" साहुनीले आत्मियता पोखिन्।

"आजकल क्रान्ति शहर पसेको छ नि त दिदी" मैले कटाक्ष गरेँ।

"वफ चिल्ली दुई प्लेट!" ध्वाँसे दाइले अर्डर गरे।उपत्यका वफले नै त चलेको छ आखिर!

"पाक्न टाइम लाग्छ है !"

"आजकल मान्छे छैनन् त खासै , व्यापार किन मन्द हो दिदी ?"

"तिमी आयौ नि धेरै पछि, अव व्यापार पनि वढ्ला विस्तारै विस्तारै !" उनी खिसिक्क हाँसिन्। सँधै फोस्रो मुस्कान पोत्छिन्। छोरोको मृत्युले हुनुपर्छ, उनको अनुहारवाट भाव हराएको,अझै फर्केको छैन। हामीले यस्ता घाउ धेरै देखिसक्यौँ विगतका वर्षमा । कहिलेकाहिँ लाग्छ यो युद्द केका लागि थियो।तर फेरि सोच्छु , मान्छेमा चेतना त आएको छ  युद्दले।पाउने र दिनेमा युद्द महँगो भयो वा सस्तो यसैमा घोत्लीरहन्छु धेरैवेरसम्म।

"तँलाई थाहा छ, म त्यतिखेर यहाँ किन आउँथे ?" ध्वाँसे दाई आज सुस्त देखिन्थे।

"किन?"

"यी दिदी मलाई कसैको याद दिलाउँछिन् !"

दुई डवका छ्यांग आइसकेको थियो। अमिलो,मान्छे किन पिउँछन् यति नमिठो कुरा ।मान्छेलाई हुन त पिडा पनि त मन पर्छ।

"कस्को दाई ?" मैले थाहा पाइ पाइ सोधेँ। अघिल्लो पटक पनि हामीले यहि वात मारेका थियौँ । यसपालि पनि।लोग्नेमान्छेको जीवनमा स्त्री कति महत्वपुर्ण हुन्छे भने , उ त्यसैको  अघि पछि दौडिरहन्छ। कहिले वर्तमान लाई फन्को लाउँदै दौडिन्छ, कहिले भविष्य कोर्ने सुरमा दौडिन्छ, कहिले भुतका सपना देख्दै दौडिन्छ।

"थिइन एउटी भाउजु !!!"

"अनि दाई घर नजाने चुनाव अघि ? त्यहाँ पनि त पार्टीको झण्डा वोक्ने तँपाइजस्तै मान्छे चाहिएको होला नी !" मैले कुरा कोट्याएँ। छेवैको पर्दा पहिले जत्तिकै मैलो थियो। लोडसेडींगको विचमा पनि इन्भर्टरको सहाराले पाँच वाटको सिएफएल चम्किँदै थियो जसले छतको कुनामा लागेको माकुराको जालो स्पष्ट देखिन्थ्यो।

"जानु त पर्ने हो ! "

"शान्ती भाउजुलाई पनि त भेट्ने होला नी?"

मैले जिस्क्याएँ छुसुक्क!! केटीको कुरा गर्ने वित्तिकै ध्वाँसे दाईमा लालीमा आउँछ। दुई तिन चोटी त छापामार केटीलाई फकाएको, जिस्क्याएको र खोइ के के मा हो , कारवाहिमा परिसकेका मान्छे , तर मनमाँ वस्ने सँधै एउटै ।शान्ती, सँधै उसैको कुरा सुन्दा सुन्दा हामी दिक्क हुन्थ्यौँ । कति सम्मको माया पिरति हो आखिर ! त्यति टाढा वस्दा पनि सपनामा उसैलाई देखिरहने अरे, मलाई त दिक्क लागेर भन्थेँ। आ पार्टीमा सिफारिस गरेर फेरि पुर्व पठाइदिउँ! तर त्यतिखेर नौलो ठाउँमा नौला मान्छे पठाउने योजना अनुरुप हामीलाई पश्चिम पुर्याइएको थियो पछि पश्चिममै हुँदा युद्द विराम पनि भयो।

तर यसपाली सँधै जस्तो भएन। ध्वाँसे दाई अनायसै चुप भए! छ्यांगको एक घुट्को लगाए। मासुको एक टुक्रा मुखमा लिए नमिठो तरिकाले मानौँ उनलाई कसैले कोच्याइरहेको छ यी सवै !

"हिजो मात्र मलाई घरवाट फोन आको थियो !" ध्वाँसे दाईले कथा सुनाउन लागे!

"हाम्रो क्रान्तीले तातेको छ रे तराई अहिले , यसपाली त सवै तराई लाल झण्डाले रातो हुने वाला छ अरे, अनि यस्तै यस्तै कुरा सुनेँ वुझिस् कान्छो ?"

"त्यो त राम्रै हो नि दाई हाम्रो लागि !" मैले पनि हो मा हो थपिदिएँ!

"त्यति सम्म त राम्रै थियो मुला !" ध्वाँसे दाईको आँखा रातो थियो। भिज्दै गएको पनि देखिन्थ्यो।

"के नराम्रो भो त दाई ?"

"त्यसपछि शान्तीको विहाको निम्तो आको छ भनेर सुनाए, चार दिन पछि विहे छ अरे !" डवकाको वचेको छ्यांग त्यत्ति भनेर सिद्दियो। मैले मनमनै अड्कल काटेँ ध्वाँसे दाइको मन पनि अहिले यहि छ्यांग जस्तै अमिलो भएको छ।

"वुझिस् कान्छा कहिले काहिँ मलाई त्यो खुइलेको घाँटी रेटेकोमा साह्रै नमज्जा लाग्छ, आखिर त्यहि मोरीको लागि त थियो। अव त्यो नै आफ्नी भइन , कहिले काहिँ म त्यसकी वुढी सम्झिन्छु मोरी.... भुँडी वोकेकी थिई .पापै गरेँ मैले!!" ध्वाँसे दाई वोलीरहे , म सुनिरहेँ। तिनको मनमा छलकपट छैन। साँचो लाई साँचो भन्छन् अनि झुटोलाई झुटो।कहिलेकाहिँ ध्वाँसे दाई जोश्शिएको वेला भन्ने गर्थे

 " वुझिस् अव द्वन्द, युद्द सिद्दिदैछन्, हामीले आफुलाई परिवर्तन गर्नुपर्छ , सँधै योद्दा मात्र हुनुहुन्न, अव योजना वनाउनुपर्छ नेतृत्व गर्नुपर्छ।" तर मलाई लाग्छ ध्वाँसे दाई योद्दा नै हुन् नेता होइनन्।

"आ छोड्दिनु दाइ त्यो कुरा !" मैले यति मात्रै भन्न खोजेँ। वाटोमा वत्ति आयो, लोडशेडिंग सिद्दिए जस्तो छ आजको!